69. rocznica wysiedleń na Zamojszczyźnie

Uroczystości rozpoczęła msza św. w Kościele św. Michała Archanioła w Zamościu, po której uczestnicy przemaszerowali pod Pomnik Ofiar Faszyzmu przy ul. Oboźnej. Pomnik stoi w miejscu, gdzie od 27.01.1942 r. do 19.01.1944 r. mieścił się obóz przejściowy dla wysiedlanej ludności Zamojszczyzny. Więziono w nim 70 tys. ludzi. Kilka tysięcy, głównie dzieci, zginęło bądź zmarło z głodu, zimna i chorób.

Ta część uroczystości odbyła się zgodnie z ceremoniałem wojskowym. Po odegraniu hymnu państwowego, historię wysiedleń ludności Zamojszczyzny przedstawił Julian Grudzień, prezes zarządu Okręgu Zamość, Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów. Następnie odbył się apel poległych, a po oddaniu salwy przez kompanię honorową 3. Batalionu Zmechanizowanego w Zamościu, przedstawiciele: władz miasta z przezydentem Marcinem Zamoyskim, licznych organizacji kombatanckich, wojska, policji, szkół i mieszkańców miasta złożyli pod pomnikiem wieńce i wiązanki kwiatów.

Trzecia część uroczystości odbyła się w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych z oddziałami integracyjnymi nr 4 im. Dzieci Zamojszczyzny w Zamościu. Było to również święto szkoły, która obchodzi 11. rocznicę nadania jej imienia Dzieci Zamojszczyzny. Przemówienie okolicznościowe wygłosił jej dyrektor Stanisław Holko, który m.in. powiedział: "pamiętamy i strzeżmy się wszelkich wojen, bo to jak będzie na świecie zależy od nas i przyszłych pokoleń". Później nastąpiło ślubowanie uczniów klas pierwszych o profilu straż graniczna i służba celna. Ceremonię zakończyła część artystyczna w wykonaniu uczniów szkoły.

Akcja wysiedlania ludności Zamojszczyzny trwała od listopada 1942 r. do sierpnia 1943 r. W dwóch etapach objęto nią łącznie ok. 100-110 tys. osób, w tym ok. 30 tys. dzieci, z 293 wsi. Niemcy zamierzali wysiedlić 696 wsi, jednak narastający ruch oporu (tzw. powstanie zamojskie) przerwało te działania. Wysiedlana ludność osadzana była w obozach przejściowych w Zamościu i Zwierzyńcu. Tam przeprowadzano badania rasowe i dokonywano kwalifikacji do jednej z 4 kategorii: ludzi do "zniemczenia", kierowane do Rzeszy na przymusowe roboty, osoby w wieku powyżej 60 lat niezdolne do pracy i dzieci do lat 14 przymusowo odbierane rodzicom, które kierowano do tzw. wiosek rentowych oraz ludzi do eksterminacji w obozach koncentracyjnych.

Na miejsce wysiedlanej ludności sprowadzano osadników niemieckich, głównie z Besarabii i Ukrainy, a także z Bośni, ZSRR, Serbii, Słowenii oraz innych terenów Generalnej Guberni. Niemcy zamierzali osiedlić na Zamojszczyźnie 60 tys. kolonistów, ostatecznie udało się im osiedlić 12 tys. Wśród nich byli rodzice byłego prezydenta Niemiec Horsta Kohlera, który urodził się w Skierbieszowie.