Bródno mówi / Dajcie nam kulturę!

Bródno, przez wielu nadal kojarzone wyłącznie z warszawskim blokowiskiem z lat 70-tych oraz z Cmentarzem Bródnowskim od lat konsekwentnie jest źródłem niezwykłych impulsów artystycznych, społecznych i kulturalnych, które pokazują nieznane, ukryte życie tego osiedla. Poznać je będzie można bliżej 9 stycznia 2015 r. w Domu Kultury Świt w czasie debaty z twórcami kultury, animatorami i działaczami społecznymi z Bródna.
Iskrę artystyczną w roku 2000 zapalił Paweł Althamer rozświetlając blok na Bródnie napisem ułożonym przez mieszkańców z zapalonych w oknach świateł. To światło z akcji „Bródno 2000” miało dobrą energię. Pod jego wpływem Paweł Sky zaprosił w 2003 r. mieszkańców na pierwszy pokaz „Kina na b(l)oku”. Michał Mioduszewski zainicjował „Niezależne Kino Klatka” i zaczął prowadzić z sercem Domek Herbaciany. Za sprawą Pawła Althamera zaczął rozwijać się wspaniale Park Rzeźby na Bródnie. Światło z projektu „Bródno 2000” musiało też wpłynąć na młodych filmowców z Bródna: w roku 2003 powstał reportaż Wojciecha Koronkiewicza „Tam, gdzie jest Bródno”, następnie reportaż Jana Mencwela „Domek Herbaciany” (był prezentowany w ramach Doc Next at Cannes Film Festival 2013) oraz reportaż Mateusza Wyszogrodzkiego „Tu zaczyna się Warszawa” (wyróżniony w konkursie „Mój busz po polsku” w roku 2013). W 2010 r. Kino Świt stworzyło dla mieszkańców program edukacji filmowej „Bródno kocha kino”, a Paweł Sky rozpoczął stałą współpracę z bródnowskim kinem, która zaowocowała w 2014 r. wystawą plakatów ”Paweł Sky: Posters for Bródno”.
W 1995 r. r. iskrę historyczną z kolei rozpaliło Towarzystwo Przyjaciół Warszawy - Oddział Bródno wydając dwa tomy wspomnień „Bródno i okolice w pamiętnikach mieszkańców”. Ten nurt działań kulturalnych na Bródnie wzmocnił w 2009 r. Zygmunt Kupniewski swą niesamowitą książką „Warszawskie Nowe Bródno 1940 wydobyte z mgły zapomnienia”. Pokłosiem tego było wiele inicjatyw, wśród których należy wymienić projekty Domu Kultury Świt, od lat zbierającego zdjęcia z przeszłości Bródna oraz żywe wspomnienia jego mieszkańców. Ostatni projekt „Wielokulturowe Bródno”, prowadzony przez Bartosza Wieczorka w ramach grantu z Muzeum Historii Polski chce ukazać młodym mieszkańcom specyfikę i mniej znaną wielokulturowość przedwojennego Bródna, a także pokazać w nowoczesnej formie wizualizacji 3D fragment przedwojennej ulicy Białołęckiej. Ostatnio na Bródnie powstało zupełnie niezwykłe miejsce - Muzeum Komunikacji, oddolna inicjatywa, która już skumulowała znaczny kapitał społeczny i kulturowy. Aktualnie trwają przygotowania do wydania artystycznego albumu „Bródno. Generacja PRL”, która ma pokazać życie codzienne na Bródnie w epoce Polski Ludowej.
Trzecim, ważnym nurtem działań kulturalnych jest szeroko rozumiana działalność wspólnototwórcza, której celem jest stworzenie naturalnej, żywej tkanki sąsiedzkiej, która połączyłaby mieszkańców bloków we miarę bliską sobie, znającą swą tożsamość i potrzeby grupę obywateli Bródna. W te działania doskonale wpisuje się „Kino na b(l)oku”, Domek Herbaciany, „Targówek - bloki pełne historii”, „Parkrun Warszawa-Bródno” czy Muzeum Komunikacji. W 2015 r. na Bródnie zrealizowany zostanie w ramach budżetu partycypacyjnego „Bródnowski Jarmark Rozmaitości”, powstanie też „Kulturalna Siłownia”, miejsce łączące pracę nad zdrowiem fizycznym z miejscem sąsiedzkich spotkań i oddalonych inicjatyw.
Bródno powoli więc, ale wytrwale dąży do tego, by stać się wyróżniającą częścią Warszawy, mającą coraz większy, ale wciąż mało jeszcze zrealizowany kapitał społeczny. Wiele pozostaje jeszcze do zrobienia. Przede wszystkim dużo pozostawia do życzenia współpraca aktywistów miejskich, animatorów kultury i działaczy społecznych z Urzędem Dzielnicy Targówek, który zdaje się zupełnie nie dostrzegać olbrzymiego potencjału rozwojowego dzielnicy, jakim jest kultura. Tymczasem kultura ma siłę odmiany wizerunku całego osiedla i dzielnicy. Trzeba to tylko umiejętnie wykorzystać. Z rzeczy najpilniejszych. Dotkliwie brakuje przestrzeni i lokali dla działań kulturalnych i społecznych, centrów integracji sąsiedzkiej, miejsc, które byłyby otwarte dla osób i organizacji, chcących działać dla Bródna.
Ostatnie jednak 15 lat nie było zmarnowane. Wysiłek wielu ludzi, ich dobra energia sprawiły, że powoli działania społeczne i kulturalnie na Bródnie zaczynają się na siebie nakładać i wzajemnie się wzmacniać. Synergia działań artystycznych, społecznych i historycznych na Bródnie sprawia, iż wykluwa się nowa tożsamość i samoidentyfikacja tego wielkiego osiedla. Dziś Bródno to jedyne wielkomiejskie osiedle z własną identyfikacją wizualną, jedyne też osiedle, które tak mocno troszczy się o swoją przeszłość i historię, czego owocem jest wyjątkowa w skali kraju wizualizacja przedwojennego Bródna w trójwymiarze. Tysiące zaś mieszkańców śledzących na portalu społecznościowym profile „Bródno” i „Targówek - bloki pełne historii” są żywym świadectwem ich zainteresowania kulturą i historią oraz wymownym apelem do władz dzielnicy, aby kulturę potraktować nowocześnie, jako motor rozwoju społecznego oraz najprostszy i najtańszy sposób na ocieplenie wizerunku dzielnicy. Bródno mówi: dajcie nam kulturę!