Co się dzieje ze starymi pomnikami?

Czytając te wyryte słowa i zdania, dość dobrze poznaje się fragmenty historii danej miejscowości. Niekiedy cierpliwie trzeba jej szukać pomiędzy nowymi blokami lub odwrotnie - między walącymi się domami lub nowo powstałymi, błyszczącymi grobami na cmentarzach.

Od dawna zastanawiałam się nad tym, dlaczego w małych miejscowościach tak mało jest dowodów ich przeszłego życia, skoro istnieją one w sposób ciągły. Sekret przynajmniej częściowo wyjaśnił się w drugiej połowie czerwca br. w Raciążku położonym w województwie kujawsko-pomorskim. Obecnie jest to wieś, ale w latach 1317-1879 było tam miasto. Gdy dobrnęłam do bocznego ogrodzenia tamtejszego cmentarza nieco się zdziwiłam. Wzdłuż parkanu po jego zewnętrznej stronie, po prawo od bramy, ciągnie się zwałowisko gruzu. Jego bryły są wielkie. Tu i ówdzie widać wystające grube druty zbrojeniowe. Pomyślałam: Kto tuż za ogrodzeniem cmentarza usypał tyle gruzu? I po co? Dlaczego? Tym bardziej, że w pobliżu nie ma żadnego placu budowy...

Odpowiedź na te pytania przyszła szybko. Gdy zaczęłam przyglądać się dokładniej, ze zdumieniem skonstatowałam, że są to szczątki jakiegoś pomnika. Usypany z nich wał jest dość świeży, bo gruzu nie zdążyła porosnąć roślinność. Dostrzegłam fragmenty pokaźnych rozmiarów napisu. W całości już nigdy nie będzie można go odczytać. Można odcyfrować jedynie miesiąc: X, rok: 196? i kawałek wyrazu: RAD???. Nie zdążyłam się dowiedzieć, co to był za pomnik. Ale musiał być wielki. Niezależnie ku czci kogo był wystawiony, stanowił część historii tego miejsca. Jednak ma ona to do siebie, że co prawda czasami powraca, ale niekiedy też przemija bezpowrotnie. Czy słusznie?