Czy hybryda to już człowiek?

Aby wytworzyć hybrydowy zarodek, trzeba do pozbawionej jądra (komórkowego) komórki jajowej wprowadzić zwierzęcy materiał genetyczny. Technika ta nazywana jest transferem jądra komórki somatycznej. Brytyjska Agencja ds. Zapłodnienia i Embriologii (Human Fertilisation and Embriology Authority - HFEA) wydała pozwolenie na hodowanie hybrydowych ludzko-zwierzęcych embrionów. Pomimo licznych dyskusji, a często i sporów, zezwolono, aby ludzkie DNA było przenoszone do pozbawionej jądra (komórkowego) komórki jajowej pochodzącej od zwierzęcia.

Naukowcy, którzy chcą prowadzić tego typu badania, muszą najpierw otrzymać specjalne licencje od HFEA. Jest tam np. zakaz umieszczania embrionów w macicy kobiet lub zwierząt. Hybrydy można tworzyć tylko do 14-ego dnia istnienia embrionu. Wielu brytyjskich naukowców już zwróciło się do HFEA o wydanie stosownej licencji na takie badania.

Dlaczego badania są ważne?

Wielu naukowców twierdzi, że tworzenie ludzko-zwierzęcych hybrydowych zarodków powinno być dozwolone, ponieważ niesie korzyści dla nauki i medycyny. Hybrydy są tworzone, by pozyskiwać komórki macierzyste,potrzebne do badań nad metodami leczenia takich chorób jak np. choroba Alzheimera lub Parkinsona. Dotychczas komórki macierzyste pozyskiwano z embrionów ludzkich. W przypadku niszczenia tworzonych hybryd (a taki etap musi nastąpić, by dalej prowadzić badania na pozyskanym materiale), nie dochodzi do zniszczenia „czysto ludzkiego” embrionu. Nie niszczy się ludzkiego embrionu, tylko ludzko-zwierzęcy. Dlatego ma to być rozwiązanie, które niesie mniej pytań i dylematów z dziedziny etyki. Sprawa nie jest tak jednoznaczna.

Opinie i dyskusje

18 października Rada Naukowa Konferencji Episkopatu Polski wydała dokument, w którym stwierdza, że tworzenie hybryd jest niedopuszczalne. Jeśli mamy do czynienia z najwcześniejsza fazą rozwoju ludzkiego organizmu, to „mamy już do czynienia z kimś, kto z tytułu swego człowieczeństwa posiada normatywny status osoby wykluczający możliwość instrumentalnego traktowania, w sposób szczególny poświęcania dla ratowania innych (hybrydy tworzone są dokładnie w tym celu)” – czytamy w oświadczeniu Rady Naukowej KEP. Podkreślony jest fakt, że domniemanie, zamiast pewności, to kiepski argument, a "już samo domniemanie, że mamy do czynienia z życiem ludzkim wystarcza, by zrezygnować z działania, które temu życiu wprost zagraża" (cyt. oświadczenie KEP).

Zdaniem s. prof. Chyrowicz (etyk z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego), tworzenie hybryd, nie rozwiązuje problemu wykorzystywania ludzkich zarodków. - Naukowcy nie potrafią jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, czy hybryda jest organizmem ludzkim czy zwierzęcym. Nadto stajemy przed problemem moralnej dopuszczalności nie tyle doskonalenia, co modyfikowania ludzkiego gatunku – komentowała s. Chyrowicz (cyt. za KAI).

Chyrowicz powołuje się na niemieckiego etyka Dietmara Mietha. który zastanawiał się nad granicami ingerowania w naturę. Zastosował on "zdroworozsądkową regułę rozwiązywania problemów". Zgodnie z tą zasadą postęp naukowo-techniczny nie może komplikować jeszcze bardziej tego, co miał ulepszać - tłumaczy kierownik Katedry Etyki Szczegółowej KUL.

Postęp genetyki

Na zakończenie, posłużę się fragmentem referatu, który był wygłoszony w tym roku w Warszawie na UKSW. Wspominany już w tekście etyk Dietmar Mieth zawarł w referacie następującą treść: „Nasze czasy z racji moralnych wysoko cenią autonomię człowieka, wszystko zależy jednak od tego, co się przez to rozumie i w jakiej relacji ta autonomia pozostaje do godności człowieka”.
Inżynieria genetyczna zwłaszcza w odniesieniu do ludzi daje wielkie możliwości. Dyskusje trwają i będą trwać: czy i kiedy dobro nauki i ludzkiego geniuszu, zamiast postępu może być początkiem niebezpiecznej ekspansji.