Idole żeńskie - podstawą naszej cywilizacji

W okresie archaicznym 2. połowy 7 wieku p.n.e. były upowszechnione płaskie idole przede wszystkim w Bóotien i w okolicach graniczących z Atenami od północy. Znaleźć je można także w Argolis. Charakterystyczne dla nich są płaskie formy z owalnym zakończeniem oraz słabo uformowane kończyny ramion, jak również głowy z ostro uformowanym nosem i nałożoną na głowę kapotą ze zrolowaną spiralą (Polos) na czole. Ze względu na mocno uformowany nos, mają one nazwę także "ptasich twarzy." Te płaskie idole nie posiadają organów płciowych.

Jedynie długie płaszcze oraz Polos świadczą, że mamy tu do czynienia z żeńskimi idolami. Ich formalne źródło leży daleko we wczesnym okresie brązu, w 3. tysiącleciu p.n.e. W tych idolach odzwierciedlają się stare formy, być może starożytne płaskie podobizny bogów. O takich Xoana (figurkach) opowiadają antyczni pisarze. W świątyni Hery na Samos miała takowa boska podobizna spaść wprost z nieba. Były one rzeźbione także przez bogatych artystów i przyodziewane w drogocenne kostiumy. Pausanias opowiada o pewnej starożytnej podobiźnie bogini Hery w Heraion z Argos wyciosanej z drzewa.

Ozdoby i świąteczny płaszcz bóotskich płaskich idoli zwracają uwagę na niezwykłe znaczenie ich poprzedników. Tak obchodzono w Bóotien święta bogini Hery w Platair - czyli "Daidala". Daidala- to lalki wyrzeźbione z drzewa. Przedstawiają boginię Herę jako narzeczoną przyodzianą w drogie kamienie. Do ozdób Hery przynależy także wciąż powracający atrybut jabłka granatu, jak również Polos z Volutą.

Zwłaszcza to jabłko granatu jako na szyi bogini zawieszony medalion jest jej boskim atrybutem, jak również innych bogiń Demeter i Kory. Jabłko granatu jest tu uosobieniem przemijania czasu, śmierci, ale także płodności i wciąż odradzającego się życia! Te boginie przedstawiają sobą narodziny płodów, odejścia i powroty. Grupa płaskich idoli z Bóotien pochodzi z wykopalisk grobowych. Natomiast w Argolis mogła być także w tamtejszych świątyniach uświęcana. Ze względu na zamknięty kompleks wykopalisk grobowych można datować te idole są pomiędzy 625 a 550 w. p.n.e.

W okresie mykeńskim występowały figurki z gliny w formach wysoce stylizowanych od 2. połowy 15. wieku p.n.e. Są to figurki żeńskie w obcisłych tunikach z długą narzutą od szyi po pas. Podczas gdy najwcześniejsze idole posiadają jeszcze mało cech osobowościowych, w okresie późniejszym będą one coraz bardziej stylizowane i są według sposobu trzymania ramion przedstawiane w trzech typach. Ich określanie następuje według greckich liter: Phi, Psi i Tau. Na podobieństwo figurynek z Krety, które są prawdopodobnie ich pierwowzorami. Wszystkie boginie z podniesionymi ramionami są w królewskiej pozie.

Idole żeńskie znajdowały się także na całym kontynencie greckim, na Wyspach Egejskich, na Sycylii i na Cyprze. W dużych ilościach produkowanych tam idoli znajdujemy idole mykeńskie w grobach, osiedlach ludzkich, i w świątyniach. Ich znaczenie jako boginie lub osoby modlące się - nie jest pewne. Mogły jednak zależnie od kontekstu spełniać różnorodne role. Możliwe jest także, że uosabiają one zarówno boginie jak i ludzi. Jest prawdopodobne także, że te figurki - podobnie jak egipskie uszebtis - funkcjonują jako służebne lub pomocnice. Pośrednicząc pomiędzy rodziną zmarłych oraz umarłymi.

Wiele statuetek znajdowało się w grobach dziecięcych albo przy umarłych z ubogim pochówkiem. Stąd można wnioskować że właśnie dzieci i osoby ubogie; bez kosztowności lub broni - że im przede wszystkim właśnie te idole pomagały szczególnie.

Źródło: Wystawa w Muzeum Kunst und Gewerbe / Rzemiosła w Hamburgu do 30.kwietnia 2011.