Jak dawniej uczono na Śląsku?

Na ekspozycję składają się dokumenty, fotografie, kroniki szkolne, świadectwa, dzienniki lekcyjne, raporty i zapiski sporządzone przez nauczycieli, sztandary. Stoi stara drewniana ławka z kałamarzem, jest pióro z drewnianą obsadką i stalówką, tabliczka i rysik, przyrządy techniczne do wykonywania eksperymentów klasowych i wiele dziwnych przedmiotów, których w dzisiejszych placówkach dydaktycznych się nie uświadczy.

Owe zabytki szkolnictwa pochodzą ze zbiorów własnych rudzkiego muzeum, ze zbiorów poszczególnych szkół oraz osób prywatnych. Paweł Koptoń, oddany, długoletni przyjaciel rudzkiego muzeum, przyniósł na otwarcie, własne pamiątki: swoje zdjęcie zrobione, kiedy rozpoczynał naukę w 1940 roku oraz słonika, którego miał przypiętego wtedy do sweterka. Słonik, przynoszący szczęście zachował się do dziś. Szczęście - szczęściem, ale jak wiadomo trzeba mu pomóc. Pan Paweł ma dotąd ówczesną pomoc naukową - tabliczkę mnożenia oraz książeczkę oszczędnościową, z wkładem kilkunastu marek. Oszczędności wskutek losów wojny, nie zostały nigdy podjęte.

Jak zdradza komisarz Krzysztof Gołąb, wystawa jest próbą zmierzenia się z poważnym i rozbudowanym tematem. Składa się z kilku części w układzie chronologicznym. Pierwsza pokazuje dzieje szkolnictwa rudzkiego za rządów pruskich w II połowie XIX wieku i na początku wieku XX, kiedy w miejscowościach i gminach wchodzących w obręb obecnej Rudy Śląskiej powstawały i funkcjonowały szkoły ludowe. Pokazano tutaj m.in. ustawy szkolne wystawione przez Królewski Okręgowy Urząd Szkolny w Opolu, wykazy z zarobkami nauczycieli, stare rejestry.

Druga cześć ekspozycji ujmuje szkolnictwo w okresie Polski Niepodległej, od 1922 do 1939 roku. W Rudzie Śląskiej (pamiętajmy, że takiego miasta wtedy nie było) działało 55 szkół. Ciekawostką, z dzisiejszego punktu widzenia, było funkcjonowanie aż 13 szkół mniejszościowych, niemieckich.

I wreszcie trzecia, najobszerniejsza grupa eksponatów obejmuje okres Polski Ludowej do 1989 roku, epokę budowania „tysiąclatek", wznoszenia wielu nowych placówek szkolnych, w tym zawodowych kształcących kadry dla górnictwa, hutnictwa i przemysłu mechanicznego, powstawania liceów i techników, tworzenia kuratoriów i wydziałów oświaty. Wystawa potrwa do końca maja 2010 r.

Współautor artykułu:

• Barbara Podgórska