Jest zgoda na ekshumację ciał ofiar tragedii gibraltarskiej z 1943 roku

Jak pisze Teresa Semik w Dzienniku Zachodnim (przedruk w ŚląskNM), na zlecenie katowickiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej badającego przyczyny tragicznej śmierci Naczelnego Wodza i premiera rządu, generała Władysława Sikorskiego, wystąpiono do władz brytyjskich o zgodę na ekshumację szczątków trzech ciał oficerów tragicznie zmarłych w katastrofie gibraltarskiej.

Spoczywające na brytyjskim cmentarzu Lotników Polskich w Newark ciała, mają zostać ekshumowane. Chodzi o szczątki: generała Tadeusza Klimeckiego - ówczesnego szefa Sztabu Naczelnego Wodza, pułkownika Andrzeja Mareckiego - szefa Oddziału Operacyjnego Sztabu Naczelnego Wodza oraz porucznika marynarki Józefa Ponikiewskiego - adiutanta Władysława Sikorskiego.

Ekshumacja zaplanowana na 3 grudnia br. jest konsekwencją dalszych badań katowickiej prokuratury IPN, mających na celu ustalenie przyczyn katastrofy z 4 lipca 1943 roku. Podczas ekshumacji, którą przeprowadzą Brytyjczycy, będzie obecny konsul RP w Manchesterze, przedstawiciel IPN oraz córka pułkownika Andrzeja Mareckiego - Teresa Ciesielska. Szczątki zostaną przewiezione do Zakładu Medycyny Sądowej w Krakowie, gdzie przeprowadzona zostanie sekcja zwłok i wykonana tomografia komputerowa.

Generał Tadeusz Apolinary Klimecki

Urodził się w Tarnowie 23 listopada 1895. Od 1914 roku był żołnierzem Legionu Wschodniego, a po jego rozwiązaniu został wcielony do Armii Cesarsko-Królewskiej i skierowany na front włoski. W niepodległej Polsce od listopada 1918 do października 1925 roku był dowódcą batalionu w 16. Pułku Piechoty w Tarnowie. W 1927 roku ukończył Wyższą Szkołę Wojenną w Warszawie zostając szefem sztabu 12. Dywizji Piechoty w Tarnopolu. W 1930 roku powrócił do Wyższej Szkoły Wojennej w której został wykładowcą taktyki, a następnie kierownikiem katedry taktyki.

W latach 1934 - 1936 był zastępcą dowódcy 18. Pułku Piechoty w Skierniewicach, od 1936 do 1938 roku dowodził 5. Pułkiem Strzelców Podhalańskich w Przemyślu, a we wrześniu 1938 roku został kierownikiem kursu w Wyższej Szkole Wojennej. Od września 1939 roku był szefem III Oddziału Sztabu Naczelnego Wodza na stanowisku szefa Wydziału Operacyjnego.

Po kampanii wrześniowej przedostaje się do Francji, gdzie od grudnia 1939 do czerwca 1940 roku jest szefem Oddziału III Sztabu Naczelnego Wodza we Francji, a po ewakuacji na wyspy brytyjskie od lipca 1940 roku aż do chwili tragicznej śmierci dnia 4 lipca 1943 roku pełnił funkcję szefa Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie. Odznaczony został m.in., Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari, Krzyżem Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski i Krzyżem Walecznych.

Józef Stanisław Edward Ponikiewski

Urodził się 30 listopada 1916 roku w Brylewie w powiecie leszczyńskim. W 1935 roku, rok po zdaniu matury, wstąpił do Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej w Toruniu. Podczas praktyki w drugim roku nauki na okręcie Marynarki Wojennej ORP "Iskra" wziął udział w rejsie szkoleniowym, którego celem były Baleary na Morzu Śródziemnym i Azory na Atlantyku.

W 1936 roku wstąpił do Wyższej Szkoły Marynarki Wojennej w Gdyni, a 15 października 1938 roku został mianowany podporucznikiem. Po ukończeniu szkoły odbył specjalizację na torpedowcu ORP "Mazur". W maju 1939 roku został przydzielony na niszczyciel ORP "Grom", jako III oficer artylerii. Na dwa dni przed wybuchem II wojny ORP "Grom" wraz z dwoma innymi niszczycielami opuścił Gdynię i popłynął do Anglii.

W pierwszych tygodniach wojny Józef Ponikiewski zaokrętowany na ORP"Grom" wziął udział w działaniach wojennych na wodach brytyjskich i Morzu Północnym. 3 marca 1940 roku został dowódcą 2. plutonu w Batalionie Szkolnym Marynarki Wojennej w Coetquidan we Francji. W kwietniu 1940 roku został zaokrętowany na okręt-bazę ORP "Gdynia", który stacjonował w Anglii. 3 maja 1941 roku otrzymał awans na stopień porucznika marynarki w korpusie morskim, a w niedługim czasie został adiutantem Naczelnego Wodza. 25 maja 1943 roku w miejsce uprzednio wyznaczonego por. pilota Czesława Główczyńskiego, poleciał z generałem Władysławem Sikorskim do Iraku, przez Gibraltar i Kair, gdzie Sikorski wizytował stacjonujące tam polskie jednostki.

Zginął 4 lipca 1943 roku podczas katastrofy gibraltarskiej w drodze powrotnej z Iraku, parę minut po starcie z lotniska na Gibraltarze. Pośmiertnie został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi i Medalem Morskim.

Obecna ekshumacja jest pochodną śledztwa w sprawie śmierci gen. Sikorskiego w 2008 roku, które wykluczyło śmierć generała przy użyciu broni palnej czy przez uduszenie. Jak wynika z raportu, obrażenia były typowe dla skutków katastrof komunikacyjnych. - Spodziewamy się teraz wyników podobnych - mówi Ewa Koj, naczelnik pionu śledczego katowickiego IPN. - Śledczy muszą jednak wyczerpać wszelkie możliwości dowodowe, skoro podjęli to śledztwo.

W toku przeprowadzonego śledztwa od 2008 roku katowicki IPN sprowadził z Wielkiej Brytanii 3,5 tys. kart dotyczących śmierci generała Sikorskiego, m.in. danych technicznych samolotu Consolidated C-87 Liberator oraz z toczącego się śledztwa tuż po katastrofie. -Te dane będą pomocne, gdy zlecimy wykonanie ekspertyzy lotniczej - dodaje naczelnik Ewa Koj.

Głównym aspektem śledztwa jest odpowiedź na pytanie, czy katastrofa była następstwem awarii samolotu, błędu pilotujących czy też była efektem sabotażu.

Pochówek oficerów zaplanowano na połowę grudnia. Szczątki porucznika marynarki Józefa Ponikiewskiego spoczną w rodzinnym grobowcu w Oporowie, natomiast generała Tadeusza Klimeckiego i pułkownika Andrzeja Mareckiego - na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Sylwetki oficerów na podstawie:
T. Kryska-Karski S. Żurakowski - "Generałowie Polski Niepodległej"
Henryk P. Kosk - "Generalicja polska"