Józef Tischner jako Sokrates i Hiob (o książce Tomasza Ponikły)

Autorem książki "Józef Tischner - myślenie według miłości. Ostatnie słowa" jest Tomasz Ponikło, socjolog i dziennikarz, który filozofowi z Łopusznej poświęcił już wiele artykułów w "Tygodniku Powszechnym", ale także pracę magisterską i licencjacką (do tych ostatnich odwołuje się też w niektórych rozdziałach najnowszej swojej publikacji). Rangę tej pozycji podnosi przedmowa Arcybiskupa Metropolity Warszawskiego, kardynała Kazimierza Nycza.

Tytuł książki Tomasza Ponikły nawiązuje do zbioru esejów księdza Józefa Tischnera "Myślenie według wartości" opublikowanego w 1982 roku. To w nim znalazły się rozważania autora na temat cierpienia. Ono też znajduje się w centrum analizy dzieła Tischnera przeprowadzonego przez Ponikłę. A jest ku temu zrozumiały powód, bowiem "Myślenie według miłości" skupia się na ostatnich trzech latach życia i aktywności pisarskiej Józefa Tischnera, a więc tym okresie, kiedy dotknięty rakiem krtani ksiądz profesor z cierpieniem i umieraniem styka się osobiście. Ale publikacja WAM - u to nie sensacyjna biografia wybitnego myśliciela u schyłku życia, ale niezwykle wnikliwa analiza jego poglądów, przemyśleń na wspomniane wcześniej tematy i ewaluacja tychże refleksji na przestrzeni życia i posługi kapłańskiej Tischnera. Ponikło odwołuje się do wcześniejszych publikacji księdza - filozofa i pokazuje w jaki sposób zmieniało się jego podejście do cierpienia, które bynajmniej nie uszlachetnia, ale zawsze niszczy, o czym przekonał się duchowny dotknięty śmiertelną chorobą.

Ale nie tylko o cierpieniu i umieraniu traktuje "Myślenie według miłości. Ostatnie słowa" Tomasza Ponikły. Na kartach tej książki znajdziemy także przemyślenia Józefa Tischnera na temat rozpaczy, trwogi, litości, wdzięczności, wspaniałomyślności, a przede wszystkim miłosierdzia, którego wielkim orędownikiem był przyjaciel i nauczyciel księdza z Łopusznej, Karol Wojtyła - Jan Paweł II. Nawiasem mówiąc, wątek wzajemnych relacji między papieżem a duchownym, ich intelektualnej więzi jest w omawianej książce niezwykle zajmujący i chyba nielicznym znany. Ponikło pokazuje też cierpiącego księdza w otoczeniu rodziny, która stanowi dla niego ogromne oparcie w tym "czasie odchodzenia". Miało to dla Tischnera ogromne znaczenie, bowiem w jego otoczeniu znaleźli się i tacy, którzy twierdzili, że rak krtani i w rezultacie utrata głosu, to kara Boska za głoszone przez księdza poglądy, za "słowa, które drapią", jak określał je biskup Jan Chrapek, jako jeden z nielicznych uważający, iż ksiądz profesor wypowiada je "z wielkiej miłości do Kościoła i z troski o jego piękno". Ten socjologiczny motyw, pokazujący okrucieństwo, z jakim może się spotkać ze strony innych umierająca osoba to bodaj jedyny quasi sensacyjno - obyczajowy wątek w książce Tomasza Ponikły. Jej prawdziwą wartością jest jednakowoż wnikliwy i wszechstronny portret księdza Józefa Tischnera jako Sokratesa i Hioba, czyli - mówiąc w pewnym uproszczeniu - niewyobrażalnie cierpiącego filozofa. Niezwykle starannie wydana przez Wydawnictwo WAM (ale to standard w przypadku tej oficyny) książka zawiera szczegółową bibliografię i przypisy odsyłające do omawianych dzieł Tischnera, które zapewne niektórzy czytelnicy książki "Józef Tischner - myślenie według miłości. Ostatnie słowa" zechcą zgłębić.

Tomasz Ponikło, Józef Tischner - myślenie według miłości. Ostatnie słowa
Wydawnictwo WAM - Księża Jezuici
Kraków 2013

PS. W środę, 6 listopada 2013 r. wydawca organizuje „Wieczór wspomnień o ks. Józefie Tischnerze”, w którym oprócz autora udział wezmą bp Grzegorz Ryś, Barbara i Marian Tischnerowie oraz Kazimierz Tischner. Na zakończenie wieczoru pokazany zostanie film „Jego oczami”. Spotkanie, które odbędzie się w Auli Wielkiej Akademii Ignatianum w Krakowie (ul. Kopernika 26), rozpocznie się o g. 18. Poprowadzi je dziennikarka Radia Kraków, Anna Kluz - Łoś. Emisję filmu poprzedzi wprowadzenie jego reżysera Szymona J. Wróbla. Wstęp na spotkanie i projekcję jest wolny.