Kamieniec Ząbkowicki. Śladami Królewny Marianny Orańskiej

Historia życia Wilhelminy Fryderyki Luizy Charlotty Marianny Orańskiej oraz historia powstania pałacu w Kamieńcu należą do najbarwniejszych w XIX-wiecznej Europie. Marianna Orańska była kobietą światową a zarazem niekonwencjonalną postacią XIX wieku. Była na tamte czasy kobietą na wskroś nowoczesną.
Jej poczynania w zagospodarowaniu terenów wschodniej części Sudetów poczynając od Ząbkowic Śląskich, przyczyniły sie do obecnego rozwoju ekonomicznego Ziemi Kłodzkiej. Królewna zwana w tamtych czasach „Dobrą Panią”, stworzyła dla wielu ludzi możliwości pracy i zarobkowania. Budowała drogi, kopalnie rudy, kamieniołomy, założyła hutę szkła w Stroniu Śląskim i Strachocimiu. Zagospodarowała lasy i tereny Białej Lądeckiej gdzie powstały pierwsze hodowle pstrąga. Dzisiaj przygraniczne gminy polskie i czeskie stworzyły projekt "Transgranicznego szlaku Marianny Orańskiej”, dzięki wspólnym środkom finansowym Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Czech i Polski. Szlak Marianny przebiega przez malowniczą, wschodnią część Sudetów, liczy sobie około 200 km, przebiega od Ząbkowic Śląskich poprzez Kamieniec Ząbkowicki, Złoty Stok, Bila’ Voda, Javornik, Travna, Lądek-Zdrój, Stronie Śląskie, Kraliky, Międzylesie, Międzygórze do Stronia powracjąc do Kamieńca Ząbkowickiego.
Kamieniec Ząbkowicki jest niewielkim miasteczkiem w południowo-zachodniej części Województwa Dolnośląskiego. Od wschodu graniczy z Przedgórzem Paczkowskim a od północnego zachodu z płaskowyżem ząbkowickim. Pierwsza wzmianka o Kamieńcu Ząbkowickim pochodzi z kronik czeskiego kronikarza Komasa pod datą 1096 r. Wzmianka ta związana jest z najazdem na Śląsk czeskiego księcia Brzetysława, który to wybudował gród warowny i nazwał go Kamieniec.

Potem przez kilka wieków Kamieniec był siedzibą zakonów początkowo augustianów potem cystersów. W 1810 w wyniku sekularyzacji dóbr zakonnych cystersów, ziemię zakupiła Wilhelmina Pruska (matka Marianny), żona późniejszego króla Niderlandów Wilhelma I. Dobra te odziedziczyła po matce jej córka, Królewna Wilhelmina Fryderyka Luiza Charlotte Marianna z domu niderlandzkiego Oranje-Nassau (który do dzisiaj panuje w Holandii).
Królewna, sukcesorka dóbr kamieńskich, Marianna Orańska wraz z mężem Albrechtem Hohenzollernem wybrała się w 1838 roku na objazd ziemskich posiadłości. Marianna zadecydowała, iż Kamenz czyli Kamieniec Ząbkowicki (Wzgórze Grodowe) będzie miejscem jej letniej rezydencji.
Pałac został zaprojektowany przez znanego pruskiego architekta Karla Schinkela z dużym wkładem osobistych życzeń Marianny. Karl Schinkel brał również czynny udział w nadzorowaniu budowy pałacu. Po śmierci Schinkla , dalsze prace przejął jego uczeń Ferdynad Martius. Zgodnie z życzeniem Marianny pałac został wybudowany w stylu neogotyckim z wpływami romańskimi, nawiązującymi do budowli które w tym czasie budowano w północnych Włoszech.
Pałac budowano 34 lata do roku 1872, w rok później zrzekła się posiadłości na rzecz syna Albrechta Młodszego i jego małżonki Marii von Sachsen-Altenburg, którzy w kolejnych latach do roku 1900 nadali pałacowi ostateczny wspaniały królewski wygląd. Inwestycja ta kosztowała na obecne czasy równowartość trzech ton złota (dzisaj określa się tą równowartość pięciu tonom złota).
Po zakończeniu II wojny światowej do Kamieńca Ząbkowickiego wkroczyła Armia Czerwona, która zdewastowała „niemiecki” pałac, wywożąc 15 wagonów dzieł sztuki na Wschód. Po grabieży zimą w 1946 roku podpalono pałac aby zniszczyć go doszczętnie. Przez dwa tygodnie płonął pałac, Rosjanie nie dopuszczali nikogo kto chciał gasić pożar. Pozostały tylko puste mury jako dowód nienawiści Rosjan do Niemców, nienawiści zrodzonej przez lata wojny. Wiele lat stały wypalone mury pałacu, rabowano go dalej wywożąc cegłę i marmury na materiał budowlany. Potem pałacowe marmury stały się materiałem do licznych socjalistycznych budowli. Nawet w roku 1982 chciano wysadzić w powietrze kompletnie zrujnowaną rezydencję, jakoby w ruinach pałacu miała mieć siedzibę opozycja polityczna. Na szczęście nie zrealizowano tego pomysłu.
Dopiero w latach transformacji politycznej Polski w 1984, udało sie Włodzimierzowi Sobiechowi z Poznania wydzierżawić pałac od Gminy i nabyć prawa do odbudowy pałacu. Włożył w to cały swój majątek, niestety nie znalazł sponsorów, którzy mogliby dofinansować odbudowę pałacu. Natomiast zabezpieczył budowlę i udostępnił dla ruchu turystycznego. Włodzimierz Sobiech borykał sie z wieloma trudnościami w utrzymaniu i odbudowie pałacu. Mieszkał tam do swojej śmierci, zmarł w sierpniu 2010r.
Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim wraz ze 120 hektarowym parkiem jest niewątpliwie architektoniczną perłą na skalę europejską. To olbrzymi obiekt o powierzchni ponad 90 tysięcy metrów kwadratowych. Zamek w Kamieńcu Ząbkowickim był w XIX wieku największym tego typu obiektem w Europie Środkowej.
Obecnie pałac jest własnością Gminy Kamieniec Ząbkowicki. Od maja 2013 r. pałac jest dostępny dla zwiedzających, ale tylko w grupach liczących najmniej 15 osób. Grupie towarzyszy przewodnik, który przez ponad godzinę oprowadza po zakątkach pałacu. Trasa zwiedzania rozpoczyna się od podziemi. Następnie przechodzi się przez stajnie, aby dotrzeć do części wyremontowanych korytarzy i komnat. Aktualnie dla zwiedzających otwarta jest część jednego skrzydła, w którym znajduje się 8 komnat. Pałac można zwiedzać codziennie od 10 do 18 godziny. Od 1 listopada do 30 kwietnia, pałac udostępnia się do zwiedzania tylko dla grup zorganizowanych.