Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Kapliczki z Koźmic Małych

Redakcja
Barokowa Kapliczka
Barokowa Kapliczka wójt Stanisław Dziedzic
Ciekawa Historia tej wioski położonej w Województwie Małopolskim, gdzie stoją unikatowe Kapliczki

Badania archeologiczne wykazały, że jeszcze około 15 tysięcy lat temu Koźmice były zamieszkiwane przez renifery i nosorożce włochate. Szczególnie zaś teren ten upodobały sobie mamuty, których kły odnaleziono w kilku miejscach w dolinie Wilgi, w tym, w sąsiednich Koźmicach Wielkich. W samych Koźmiczkach oznaki osadnictwa pochodzą z epoki neolitu. Przed około 6-cioma tysiącami lat, lokatorzy zalesionych, południowych stoków nad Wilgą wywodzili się z tzw. „kultury lendzielskiej”. O ich obecności na tym terenie świadczy znalezisko siekierki z serpentynitu. Herb "Strzemię", którym legitymowała się rodzina Kłębowiczów (Kłębów,Klempów) - na podst. www.Wikipedia.pl Koźmice Małe, zwane także Koźmiczkami, od najdawniejszych czasów związane są z sąsiednimi Koźmicami Wielkim. Początkowo zresztą, była to jedna wieś, a rozdział nastąpił pod koniec XIV wieku. Nazwa Koźmice po raz pierwszy pojawia się w dokumencie pochodzących z XIII wieku. Opisany w nim przypadek uzdrowienia gospodyni z Koźmic musiał mieć miejsce przed 1250 rokiem. Autor używa określenia: Jutrka "z Koźmic"; z czego wynika, że wieś "Koźmice" musiała istnieć już wcześniej. Można przyjąć,że istniała co najmniej od początku XIII wieku. Około roku 1389 spadkobiercy koźmickiej dziedziny dokonują podziału wsi na Koźmice Wielkie i Koźmice Małe. Od tego momentu datuje się zatem samodzielny byt Koźmiczek. Jan Długosz w najważniejszym swoim dziele: Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis wymienia Koźmice Małe z lat 1470-1480 jako wieś należącą do rycerskiego rodu Kłębów herbu Strzemię. W Koźmiczkach były wówczas dwie odrębne dziedziny, obie należące do Kłębowiczów. Mikołaj z Kłębów był właścicielem folwarku, łanów kmiecych i zagród w nieznanej ilości oraz karczmy. Druga dziedzina była w posiadaniu Stanisława z Kłębów – właściciela także sąsiednich wsi: Koźmic Wielkich i Raciborska. Domena Stanisława składała się z młyna z przynależnymi doń rolami, dwóch zagród oraz… drugiej karczmy !Kolejny, znany nam, zapis o Koźmicach Małych pochodzi z roku 1529 z Liber Retaxiationum a mówi o płaceniu dziesięciny snopowej z dwóch zagród Koźmickich. Około roku 1540 wieś przechodzi z rąk podupadłej rodziny Kłębowiczów we władanie bogatego rodu kupców i mieszczan krakowskich i wielickich. Morsztynowie, bo o nich mowa, były właścicielami całego Klucza Raciborskiego, w skład którego prócz Koźmiczek, wchodziły: Raciborsko, Pawlikowice,Taszyce, Jankówka, Witkowice, Gorzków i część Koźmic Wielkich. Założycielem raciborskiej dynastii Morsztynów był Stanisław, który w 1515 roku odziedziczył po ojcu urząd bachmistrza wielickiego. 10 lat później odkupił od Kłębów Raciborsko i uczynił siedzibą [Rozmiar: 6238 bajtów] Wśród 830 rodów herbu Leliwa, do największych i najznaczniejszych należeli: Tarnowscy, Sieniawscy, Tyszkiewiczowie, Czapscy i Morsztynowie. rodu. Stanisław Morsztyn miał dwóch synów: Floriana i Krzysztofa. Ten pierwszy objął po ojcu urząd bachmistrza (inaczej górmistrza) wielickiego. Stanowisko to gwarantowało ogromne zyski, stanowiąc trwały fundament sukcesu całego rodu. Brat Floriana, Krzysztof (zwany dla odróżnienia kolejnych Morsztynów noszących to imię "ojcem") był najprawdopodobniej już od połowy XVI wieku właścicielem Koźmic Małych. Morsztynowie byli bardzo aktywnymi i gorliwymi wyznawcami arianizmu od momentu jego narodzin w Polsce. Florian Morsztyn został fundatorem jednego z pierwszych zborów ariańskich w Małopolsce. Został on zbudowany już w 1581 w Raciborsku. Gniazdo rodowe Morsztynów stało się ważnym, promieniującym na całą okolicę, ośrodkiem ariańskim. W tym czasie kolejnym właścicielem Koźmiczek staje się Krzysztof Morsztyn syn (młodszy). Jest on wykładowcą powstałej w 1602 roku, słynnej Akademii Rakowskiej – stworzonej przez Braci Polskich szkole kształcącej w duchu idei ariańskich. Kolejny rejestr poborowy z 1629 roku wymienia Koźmiczki jako własność Krzysztofa Morsztyna (syna). Krzysztof zmarł w roku 1642 a Koźmice Małe przeszły w ręce jego wnuka, Zbigniewa Morsztyna - znanego działacza ariańskiego, żołnierza i dyplomatę. W 1788 roku w kościele św.Klemensa w Wieliczce przeprowadzono spis parafia Na polecenie Wiednia robili to austriaccy urzędnicy, na szczęście dla nas - z typowo niemiecką dokładnością. Dzięki temu wiemy, że: wieś liczyła wówczas 18 chałup, ponumerowanych od dwójki do osiemnastki, jedynka bowiem zarezerwowana była dla dworu. Mieszkało w nich w sumie 26 rodzin– łącznie 139 osób. Z tego spisu wnioskujemy także, że pod koniec XVIII wieku włościańskie nazwiska w Koźmicach były już ukształtowane. Jest to interesujące o tyle, że proces formowania nazwisk chłopskich trwał na ziemiach polskich aż do połowy XIX wieku. Nazwiska znane w wsi wtedy, przetrwały do dzisiaj. Najstarsze i najpopularniejsze z nich to: Batko, Surówka i Nawalany.Na potrzeby podatkowe monarchii austriackiej w roku 1847 powstała mapa katastralna Koźmic Małych. Z mapy wynika, że we wsi stały już 32 chałupy. Co ciekawe - granice wsi w ciągu tych 160 lat pozostały praktycznie niezmienione. W 1886 roku Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego odnotował w Koźmiczkach 32 domy (czyli nic się nie zmieniło w ciągu 40 lat)i 219 mieszkańców.

od 7 lat
Wideo

Kalendarz siewu kwiatów

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na naszemiasto.pl Nasze Miasto