Korkowe pod lupą. Ruszył obywatelski monitoring funduszy korkowych

Ilekroć kupujemy piwo, wino lub coś mocniejszego, gminną kasę zasila tzw. korkowe – pieniądze z zezwoleń na sprzedaż trunków. Zgodnie z prawem, mają one służyć wspieraniu profilaktyki alkoholizmu i narkomanii. Czy jest tak rzeczywiście? W kilkunastu miejscowościach zainaugurowano właśnie program monitorowania tzw. „alkoholówki”.

Katowice, Malbork, Morąg, Oława, Opole, Orzysz, Pszczyna, Rabka-Zdrój, Ruda Śląska, Rybnik, Skarżysko-Kamienna, Stronie Śląskie, Strzegom, Szczecin, Świecie i Wrocław jako pierwsze trafią pod społeczną lupę. Spoglądać przez nią będą, nie zawodowi kontrolerzy, ale sami mieszkańcy. Do roli strażników obywatelskich przygotowało ich ogólnopolskie Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich (SLLGO).

- W przypadku największych miast, szczególnie tych z rozwiniętą turystyką, mówimy o środkach rzędu kilkunastu milionów złotych rocznie – wyjaśnia Agnieszka Podgórska z SLLGO, koordynatorka projektu Mocna Straż. - Powinny być one przeznaczane na realizację Gminnych Programów Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Zapobiegania Narkomanii. – Mimo to, otrzymujemy sygnały, że fundusze te służą często łataniu dziury budżetowej w innych obszarach funkcjonowania gmin.

W ramach rozpoczętego programu, władzom na ręce patrzeć będą mieszkańcy. Skupią się na efektywności i przejrzystości pozyskiwania oraz wydatkowania korkowego. Niemniej ważna jest też sama gminna polityka zapobiegania oraz rozwiązywania problemu uzależnień. To właśnie dlatego szesnaście obywatelskich „komisji śledczych” sprawdzi też, jak zapadają decyzje o wydatkowaniu pieniędzy oraz w jakim stopniu są one zgodne z rzeczywistymi potrzebami mieszkańców. Przeszkoleni strażnicy przeanalizują gminne dokumenty, przeprowadzą wywiady z kluczowymi osobami – wójtem, prezydentem lub burmistrzem, członkami komisji ds. zapobiegania alkoholizmowi, radnymi, pracownikami ośrodków pomocy społecznej. Ruszą też w teren, by na własne oczy przekonać się jak w praktyce wyglądają efekty programów - odwiedzą festyny, imprezy i zabawy finansowane ze środków na zapobieganie alkoholizmowi i będą obserwować, co się na nich dzieje – czy mówi się o trzeźwości, a może wręcz odwrotnie alkohol jest częścią imprezy. Jaka jest ogólna atmosfera wydarzenia – czy można powiedzieć, że spełnia swój cel? Przyjrzą się, co dzieje się wokół punktów sprzedaży alkoholu. Porozmawiają ze sprzedawcami i klientami.

- Chcemy sprawdzić czy wydatki są planowane i ewaluowane oraz – co bardzo ważne - czy pieniądze są przeznaczane na działania mogące w dłuższej perspektywie zmienić sytuację na lepszą. Sprawdzamy choćby, czy gmina łoży z korkowego na edukację młodzieży – dodaje Agnieszka Podgórska.

Pilotażowa faza monitoringu potrwa do końca 2011 roku. Wszystkie dane zbierane są za pomocą narzędzia sieciowego, zbudowanego specjalnie w tym celu. Po przetestowaniu będą mogły z niego korzystać również inne grupy w całej Polsce. Pracom towarzyszyć będą dyskusje i spotkania z ekspertami. Aktualności na tem projektu udostępniane są na stronie www.watchdog.org.pl/korkowe.

Autorem narzędzia do monitoringu oraz jego organizatorem jest Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich – organizacja, która bada przejrzystość działań administracji i efektywność wydatkowania przez nią środków. Działania realizowane są w ramach projektu „Mocna Straż” Stowarzyszenia Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich, finansowanego ze środków Fundacji im. Stefana Batorego w ramach programu Demokracja w działaniu, komponent Nadzór.

Opracowano na podstawie materiału dostarczonego autorowi przez Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich.

Współautor artykułu:

• Barbara Podgórska