Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Matura ustna z polskiego 2017. Jak odnieść sukces na egzaminie?

Adrianna Adamek-Świechowska
Adrianna Adamek-Świechowska
W obowiązującej od 2015 r. formule egzaminu maturalnego z języka polskiego abiturient otrzymuje zadanie wygłoszenia wypowiedzi argumentacyjnej na wylosowany temat. Warto przypomnieć porady dla zdających egzamin.

Egzamin ustny z języka polskiego w formule obowiązującej od 2015 r. ma charakter przedstawienia monologu na określony, wylosowany temat, w związku z dołączonym do zadania tekstem kultury oraz odpowiedzi na pytania egzaminatorów.

Zadania maturalne są na jednym poziomie (bez podziału na poziom podstawowy i rozszerzony), sprawdzają wiedzę i umiejętności wskazane w podstawie programowej, obejmują zagadnienia ze wszystkich wcześniejszych etapów nauczania - a więc szkoły ponadgimnazjalnej, gimnazjum i szkoły podstawowej.

Po wylosowaniu jednego zadania maturzysta przygotowuje swoje wystąpienia (w postaci planu lub konspektu) w ciągu 15 minut. Po upłynięciu tego czasu przystępuje do wygłoszenia przed zespołem egzaminacyjnym 10-minutowego monologu na określony temat. Egzamin kończy 5-minutowa rozmowa z egzaminatorami na temat wygłoszonej wypowiedzi. Całość egzaminu pojedynczego zdającego trwa 30 minut.

Matura ustna ma charakter wewnętrzny, jest oceniania w szkole przez przedmiotowe komisje egzaminacyjne.

Zadania egzaminacyjne (zespół przykładowych zadań znajduje się na stronie CKE) dzielą się na trzy kategorie w zależności od tego, jaki typ tekstu kultury jest podstawą do sformułowania wypowiedzi:
- literacki (utwór liryczny, epicki, dramatyczny)
- ikoniczny (np. obraz, fotografia, plakat, rzeźba)
- językowy (np. artykuł popularnonaukowy z zakresu nauki o języku).
W zadaniach należy przywołać trafne i adekwatne do problemu teksty kultury, czyli utwory literackie, filmy, spektakle teatralne, obrazy, rzeźby, dzieła muzyczne itp.

Jak przygotować wypowiedź argumentacyjną?

1.Przeczytaj uważnie temat wypowiedzi i tekst dołączony do zadania (zwróć uwagę na przypisy, informacje w nim zawarte, źródło pochodzenia tekstu). Treść zadania wskazuje na:
- problem do rozważenia, zazwyczaj sformułowany w formie pytania, np. Jakie recepty na szczęście zawarte są w tekstach kultury?
- polecenie określające zadanie do wykonania, np. Omów zagadnienie...
- wskazanie obowiązkowego tekstu, który posłuży do argumentacji; np. ...odwołując się do załączonej bajki...
- wskazanie liczby i charakteru innych tekstów kultury, do których należy się odwołać: oraz innych tekstów kultury

2. Przemyśl problem wskazany w poleceniu w kontekście załączonego tekstu kultury.

3. Sformułuj własne stanowisko wobec problemu (zgodne z odczytaniem tekstu) - postaw tezę lub hipotezę interpretacyjną.

4. Uzasadnij swoje stanowisko. Zgromadź argumenty, które potwierdzą tezę lub pozwolą zweryfikować hipotezę (przypuszczalne twierdzenie). Muszą one wynikać z interpretacji załączonego utworu, z analizy dzieła ikonicznego lub tekstu językowego.

5. Poszukaj przykładów ilustrujących Twoje argumenty w innych tekstach kultury, które pomogą trafnie i rzeczowo uzasadnić stanowisko.

6. Zaplanuj podsumowanie, w którym znajdą się wnioski i/lub puenta wypowiedzi.

7. Sporządź plan wypowiedzi, pamiętając o zasadach kompozycji wypowiedzi argumentacyjnej (teza/hipoteza; argumenty, potwierdzenie tezy/teza). Wskaż główny problem, uporządkuj argumenty i przykłady, wypunktuj wnioski).

Kompozycja wypowiedzi:

1 Wstęp
- wprowadzenie do zagadnienie, uwagi ogólne dotyczące problemu
- sformułowanie tezy (lub hipotezy)
- zasygnalizowanie porządku wypowiedzi
- wskazanie materiału wspierającego argumentację

2. Rozwinięcie
- sformułowanie argumentów wynikających z załączonego tekstu
- przedstawienie argumentów z wybranych innych tekstów kultury wraz z przykładami ilustrującymi ich słuszność

3. Zakończenie
- wnioski z przeprowadzonego rozumowania
- potwierdzenie słuszności tezy lub postawienie tezy na podstawie przywołanych argumentów

Jednym z głównych zadań zdającego jest przedstawienie właściwej interpretacji, odczytania załączonego tekstu. Jak pracować z tekstem? Zobacz na kolejnej stronie -->

Egzamin ustny sprawdza umiejętność poprawnego, logicznego i komunikatywnego wypowiadania się, bez wcześniejszego opracowania tematu. Ważną umiejętnością jest analiza i interpretacja załączonego tekstu pod kątem tematu i środków wyrazu, jakimi się posłużył twórca dzieła literackiego bądź plastycznego. W przypadku tekstu z zakresu nauki o języku należy się wykazać umiejętnością odczytania jego tez i argumentów oraz zastosowania własnych doświadczeń językowych.

Jak odczytać tekst literacki?

1. Zwróć uwagę na tytuł i nazwisko autora, wykorzystaj wiedzę o utworze i epoce, w jakiej tworzył jego autor. Jeśli fragment pochodzi z lektury oznaczonej gwiazdką w podstawie programowej, trzeba będzie wykazać się znajomością całego utworu.

2. W przypadku tekstu epickiego - określ narratora, sposób prowadzenia narracji, rozpoznaj temat, główny motyw, scharakteryzuj bohaterów, określ czas i miejsce zdarzeń. Wykorzystaj te spostrzeżenia w zakresie potrzebnym do rozważenia i omówienia problemu.

3. W przypadku tekstu dramatycznego - określ sytuację dramatyczną, prześledź dialogi i tekst poboczny, wskaż konflikt dramatyczny, problem rozważany przez bohaterów, zwróć uwagę na rekwizyty, elementy scenografii, styl wypowiedzi, dobór słownictwa, co pomoże w charakterystyce bohaterów i ich postaw emocjonalnych. Wykorzystaj te spostrzeżenia w zakresie potrzebnym do rozważenia i omówienia problemu.

4. W przypadku tekstu lirycznego - określ sytuację komunikacyjną, kompozycję, cechy gatunkowe, funkcję środków stylistycznych, dosłowne i niedosłowne znaczenia poszczególnych fragmentów wiersza. Wszystkie obserwacje podporządkuj rozważaniom związanym z własnym stanowiskiem wobec problemu.

Jak odczytać tekst ikoniczny?

1. Określ nastrój obrazu, rzeźby, plakatu, fotografii, ilustracji, rysunku lub fotografii. Opisz refleksje, emocje, skojarzenia, jakie wywołuje dzieło.

2. Określ temat dzieła. Określ sytuację, scenę, jaką przedstawia.

3. Zinterpretuj tytuł w kontekście problematyki, do jakiej odsyła obraz. Czy jest adekwatny do treści przedstawionych na obrazie, czy jest kluczem do odczytania dzieła, czy ułatwia jego zrozumienie, czy też utrudnia.

4. Zwróć uwagę na nazwisko artysty, rok powstania dzieła. Wykorzystaj wiedzę o biografii, epoce, nurcie w sztuce.

5. Rozpoznaj zastosowaną konwencję (np. realistyczna, abstrakcyjna, ekspresyjna, symboliczna, aluzyjna, narracyjna).

6. Zwróć uwagę na kształt formy (np. geometryczne czy organiczne, wzorowane na naturze, uproszczone, figuralne).

7. Określ kompozycję - rozmieszczenie elementów na obrazie: czy jest jednoplanowa czy wieloplanowa, czy występuje tło; czy jest otwarta czy zamknięta; statyczna (linie poziome, pionowe) czy dynamiczna (przewaga linii ukośnych, łukowatych); horyzontalna Kierunki poziome) czy wertykalna (kierunki pionowe); centralna (centralne usytuowanie elementów) czy diagonalna (ukośna); symetryczna czy asymetryczna; rytmiczna czy pozbawiona harmonii wynikających z powtórzeń.

8. Nazwij kolorystykę, określ funkcję gam barwnych, stopień ich nasycenia, dominantę kolorystyczną, rozłożenie (np. kontrasty, akcenty kolorystyczne).

9. Określ operowanie światłocieniem. Zwróć uwagę na źródło, rodzaj światła, by rozpoznać jego funkcję.

10. Rozpoznaj perspektywę - sposób przedstawienia trójwymiarowej przestrzeni na płaszczyźnie (np. linearna, zbieżna, geometryczna, czołowa, z lotu ptaka, powietrzna).

11. Wykorzystaj wszystkie spostrzeżenia w zakresie potrzebnym do rozważenia i omówienia problemu.

Jak odczytać tekst językowy?

1. Zwróć uwagę na dziedzinę, jakiej dotyczy tekst (składni, frazeologii, leksyki, słowotwórstwa, fleksji, fonetyki, stylistyki, funkcji językowych, aktu komunikacji, odmian terytorialnych polszczyzny, błędów językowych.

2. Odszukaj w tekście najważniejsze zdania, frazy, słowa, które określają zakres i istotę problemu oraz dopomogą w sformułowaniu tezy lub hipotezy.

3. W przypadku tekstu literackiego, który jest punktem wyjścia do rozważań językowych, zbadaj, jakie zjawisko reprezentuje.

4. Sformułuj tezę/hipotezę.

5. Znajdź w tekście potwierdzenie problemu zawartego w temacie.

6. Zgromadź materiał językowy z tekstu, by potwierdzić argumentację i rozstrzygnąć problem.

Jak wykorzystać inne teksty kultury?

1. Ważne, by przywołane teksty były w ścisłym związku z tematem wypowiedzi. Wybieraj wyłącznie te, które pozwolą w pełni uzasadnić stanowisko, trafnie zilustrować wywód, wzbogacić interpretację.

2. Zwróć uwagę na brzmienie polecenia, by poznać wskazania, do ilu i jakiego typu tekstów należy się odwołać. W przypadku liczby mnogiej, trzeba się odwołać przynajmniej do dwóch tekstów.

3. Można przywołać więcej kontekstów, należy je jednak omówić wnikliwie i dokładnie. nie poprzestawać na wymienieniu lub pobieżnym określeniu.

4. Nie wolno streszczać przywołanego utworu, lecz wykorzystać jego interpretację.

Szczegółowe kryteria oceniania wypowiedzi argumentacyjnej zobacz na kolejnej stronie -->

Ocenie podlegają umiejętności i funkcjonalne wykorzystanie wiedzy podczas wygłaszania monologu:

- analiza i interpretacja załączonego tekstu w kontekście problemu wskazanego w poleceniu,
- sformułowanie własnego stanowiska wobec zagadnienia - postawienie tezy lub hipotezy,
- rzeczowe uzasadnienie swojego stanowiska poprzez przywołanie argumentów wraz z przykładami,
- trafne odwołanie do innych tekstów kultury, przydatne do opracowania zagadnienia,
- sprawność językowa,
- komponowanie dłuższej wypowiedzi ustnej zgodnej z zasadami logiki,
- poprawność językowa.

Na ocenę wpływa także rozmowa z zespołem egzaminacyjnym:

- jakość i poprawność odpowiedzi,
- umiejętność budowania dłuższych zdań (należy unikać zdawkowych reakcji),
- osobisty charakter spostrzeżeń,
- precyzyjność, rzeczowość, konkretność,
- kultura języka,
- poprawność rzeczowa przywoływanych informacji.

Rozmowa ma za zadanie umożliwić rozwinięcie wybranych aspektów wypowiedzi monologowej, pozwolić na wyjaśnienie niejasnych stwierdzeń, zachęcić do pogłębienia problemu.

Zasady oceniania wypowiedzi ustnej:

Za egzamin ustny można uzyskać maksymalnie 40 punktów.

1. Wartość merytoryczna wypowiedzi monologowej - 16 punktów.
2. Organizacja wypowiedzi monologowej - 8 punktów.
3. Meritum wypowiedzi monologowej i przestrzeganie zasad uczestnictwa w rozmowie - 8 punktów.
4. Styl i język obu wypowiedzi (monologowej i dialogowej) - 8 punktów.

Egzaminatorzy przyznają punkty za poprawność merytoryczną wypowiedzi, jej kompozycję (sformułowanie tezy, argumentów, wniosków), spójność oraz walory językowe.

W ocenie wystąpienia nie bierze się pod uwagę wad wymowy (np. seplenienia, jąkania), usterek spowodowanych emocjami.

Czytaj także: Matura z polskiego 2015. Jak napisać dobrą interpretację wiersza?

Czytaj także:
Matura z polskiego 2015. Jak napisać dobrą rozprawkę maturalną?

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Jak działają oszuści (5) - oszustwo na kartę NFZ

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na naszemiasto.pl Nasze Miasto