Matura z polskiego. Jak napisać dobre wypracowanie maturalne?

Wypracowanie jest częścią matury pisemnej z języka polskiego. Od jego konstrukcji i treści zależy ilość otrzymanych punktów zarówno na poziomie podstawowym, jak i rozszerzonym. Wypracowanie maturalne jest własnym tekstem napisanym w związku z tekstem literackim bądź dwoma tekstami.

Zobacz też: Matura z języka polskiego - arkusze i odpowiedzi

Wypowiedź nie może być krótsza niż 250 słów. W wypracowaniu krótszym oceniane będzie tylko rozwinięcie tematu, w takim przypadku nie można otrzymać punktów za styl, kompozycję, język i zapis.

Pobierz arkusze z języka polskiego

Szczegółowe kryteria na obu poziomach:

Rozwinięcie tematu – zawartość treściowa zgodna z kluczem
Kompozycja – spójność, funkcjonalność uporządkowania treści
Styl – dostosowanie formy wypowiedzi do tematu
Język – poprawność językowa
Zapis - poprawność ortograficzna i interpunkcyjna
Szczególne walory pracy – wyróżniające się cechy treści lub formy.

Zobacz zasady nowej formuły matury z języka polskiego od 2015: Matura z polskiego od 2015. Jak napisać dobrą rozprawkę?

Na poziomie podstawowym zadaniem maturzysty jest analiza danego tekstu na poziomie idei. Należy wykazać, że się potrafi interpretować, omówić zawarty w nim problem i wyrazić własną opinię na ten temat, przedstawić wiedzę na temat epoki, prądu czy treści tekstu lub tekstów literackich, do których temat się odnosi.

Na poziomie rozszerzonym zadanie jest bardziej złożone. Abiturient ma za zadanie odczytać tekst na poziomie idei oraz organizacji, czyli jego formy i jej funkcjonalności. Wymagane jest wyrażenie opinii na temat tekstów także z dziedzin innych niż literatura, porównania ich, polemizowania z poglądem wyrażonym w tekście.

Zobacz także: Jak poradzić sobie z prezentacją maturalną? Wskazówki

Jak ugryźć wypracowanie? Od czego zacząć? Zobacz na kolejnej stronie -->

Na napisanie wypracowania jest ograniczona ilość czasu, więc trzeba nim mądrze gospodarować.

Etapy pracy nad wypracowaniem. Sześć ważnych wskazówek:

1. Uważnie przeczytaj oba tematy, po czym wybierz ten, który bardziej ci odpowiada, kierując się wiedzą, a nie gustem.
2. Przeanalizuj wybrany temat. W sformułowaniu tematu tkwi podpowiedź, na jakie problemy należy zwrócić uwagę.
3. Przeanalizuj tekst literacki (lub teksty). Zaznacz te miejsca, które wydają się szczególnie przydatne w wypełnieniu zadań. Wypisz w formie notatki zagadnienia poruszane w tekście przez autora, a istotne dla tematu. Zwróć uwagę na sytuację komunikacyjną wypowiedzi (sytuację mówienia w tekście), ukształtowanie językowe. Zastanów się nad kontekstami tekstu (wiedza z epoki).
4. Stwórz plan wypowiedzi podzielony na trzy części – wstęp, rozwinięcie i zakończenie.
5. Napisz wypracowanie, kierując się uwagami, jakie zostały zamieszczone w notatkach i planie, rozwiązując problemy zawarte w temacie. Należy zawrzeć przede wszystkim analizę i interpretację tekstu, uwzględniając konteksty. Własne przemyślenia nie mogą zdominować wypowiedzi i powinny dotyczyć tylko tematu.
6. Na koniec przeczytaj cały tekst, zwracając uwagę na ewentualne błędy.

Tematy zawsze są tak skonstruowane, by nakierować interpretację na właściwe tory. Ważne jest to, by z wyznaczonych ram nie wychodzić. Prawidłowe zrozumienie tematu jest częścią kompetencji, jakimi wykazuje się egzaminowany.

Czytaj także: Maturalne know how. 10 faktów, o których warto pamiętać

W każdym temacie postawiony jest problem (np. Jak żyć ma człowiek?) oraz zawarte są szczegółowe polecenia, które określają zakres zadania (np. interpretując… rozważ, zanalizuj, scharakteryzuj, określ przyczyny). Jest także określony zakres omówienia, czyli wskazanie materiału, który podlega tematowi.

Kluczem do uzyskania jak największej liczby punktów jest dobre zrozumienie tematu.

Adrianna Adamek-Świechowska