Niebezpieczna fascynacja, czyli nowa powieść Cunninghama

Dostaję do zrecenzowania powieść Michaela Cunninghama "Nim zapadnie noc". To kolejna książka tego amerykańskiego autora, jaka ukazała się nakładem Domu Wydawniczego REBIS - wcześniej wydawnictwo zaproponowało czytelnikom "Dom na krańcu świata", "Z ciała i duszy", "Wyjątkowe czasy" oraz "Godziny".

Przez kilka dni nieufnie "obwąchuję" wysmakowaną okładkę - artystyczna fotografia Davida Roseburga "Łodygi w wazonie" z cyklu "W ogrodzie" cieszy oko naturalną harmonią barw i kształtów, ale nie daje czytelnikowi żadnej wskazówki. Chociaż... Jak się okaże, piękno i sztuka odgrywają w powieści niebagatelną rolę.

W końcu otwieram książkę i daję się unieść leniwym prądom życia Petera Harrisa
- nowojorskiego marszanda, przeżywającego właśnie kryzys wieku średniego. Dorosła córka opuściła gniazdo, temperatura związku spadła, seks z żoną nie jest już taki jak dawniej, ale o rozstaniu z Rebekką nie może być mowy: "Z kim by rozmawiał, jak by robił zakupy albo oglądał telewizję".

Z racji profesji życie głównego bohatera obraca się wokół sztuki. Obserwuję, jak zręcznie porusza się w świecie młodych, dobrze zapowiadających się artystów i obrzydliwie bogatych klientów. Pośrednicząc między nimi, szuka odpowiedzi na pytanie, co sprawia, że przedmiot zyskuje rangę dzieła sztuki. Docieka, jakimi motywami kierują się nabywcy.

Podążam za nim do Metropolitan Museum of Art i zatrzymuję się przy "Wieku brązu" Rodina. Nie do końca wiem, co w nim bardziej uwodzi Petera: doskonałość Sztuki, która oparła się Czasowi, czy piękno nagiego młodzieńca. Naturalnej wielkości rzeźba jest przecież tak wiernym odbiciem oryginału, że Rodina posądzano o wykonanie odlewu ciała modela, Augusta Neyta (można się o tym przekonać, oglądając w paryskim Musée Rodin zdjęcia Belga, wykonane w 1877 r. przez fotografa Gaudenzio Marconiego).

Kolejne pytanie rodzi się wraz z przybyciem niechcianego gościa - młodszego brata Rebekki. Ethan, przypadkowe dziecko starzejących się rodziców, świadomy swego uroku chłopiec uzależniony od narkotyków, oczko w głowie sióstr, nieoczekiwanie staje się dla Petera obiektem fascynacji seksualnej. Jak to możliwe, że ulega jej żonaty mężczyzna, prowadzący dotąd ustabilizowane życie rodzinne? On sam tego nie pojmuje i próbuje znaleźć wyjaśnienie w odległej przeszłości. Wraca myślami do dzieciństwa i okresu dojrzewania, do relacji z dawno zmarłym bratem, gejem, do niespełnionej pierwszej miłości. Wspomina ekscytujące początki związku z żoną. Jednocześnie zmaga się ze swoimi emocjami. A kiedy wreszcie podejmuje ryzykowną decyzję, okazuje się, że los bywa przewrotny...

Być może nie każdemu czytelnikowi będzie odpowiadać monolog wewnętrzny w postaci strumienia świadomości - żonglowanie myślami, odczuciami i skojarzeniami bohatera, przenikanie się wątków i nakładanie się czasów. Jednak autor posługuje się tą techniką tak sprawnie, że książkę dobrze się czyta nawet przy filiżance porannej kawy. Na pewno duża w tym również zasługa tłumacza, Jerzego Kozłowskiego, którego przekładowi nie sposób zarzucić coraz powszechniejszego językowego niechlujstwa.