O mobbingu i nie tylko. Recenzja powieści Jurgensena "Wyjątek"

Pewnego dnia jedna z nich, Iben, otrzymuje maila z pogróżkami. Podejrzewa, że ich autorem jest serbski bojówkarz, który był zaangażowany w czystki etniczne w czasie konfliktu w byłej Jugosławii. Iben opublikowała o nim artykuł. Człowiek ten uciekł wymiarowi sprawiedliwości i ukrywa się gdzieś na terenie Europy.

Tajemnicą poliszynela jest, że ścigani listami gończymi serbscy zbrodniarze wsparli struktury mafii zajmującej się w Danii handlem narkotykami. Kobiety zaczynają się bać, tym bardziej, że wkrótce kolejne z nich otrzymują złowieszczą korespondencję.

Sprawa nie jest jednak jasna. Kobiety zaczynają prywatne śledztwo, co w konsekwencji oznacza szpiegowanie koleżanki z pracy, Anne-Louis, którą podejrzewają o napisanie złowrogich e-maili. Narasta napięcie, pojawiają się wzajemne oskarżenia, wreszcie mobbing.

Powieść ma kilka wątków. Rozpoczyna się pobieżnym poznaniem bohaterek, dla których wspólnym miejscem spotkania jest praca. Autor powoli uzupełnia
psychologiczne portrety bohaterek, ich środowisko rodzinne, charakteryzuje relacje z przyjaciółmi, ich osobowość.

Chociaż początkowo czytający może odnieść wrażenie, że ma do czynienia
z powieścią sensacyjną, to najbardziej wartościową jej częścią okazuje się ukazanie narastania mobbingu wobec Anne–Louis. Jej dwie młodsze koleżanki
z zespołu, Malene i Iben, początkowo nie zdają sobie sprawy z tego,
że ich stosunek do Anne–Louis nosi cechy mobbingu. Po prostu nie znajdują
z nią wspólnego języka, z czasem unikają jej , a następnie marginalizują.

Czytelnik ma możliwość spojrzenia na sytuacje w biurze i relacje pomiędzy koleżankami z punktu widzenia każdej z nich. Jest to okazja do bliższego poznania kobiet i wtedy okazuje się , że nie są takie jak to mogło wydawać się na początku powieści. Narastanie konfliktu , portrety psychologiczne kobiet ,
ich reakcje na sytuacje trudne autor przedstawił z duża znajomością psychologii,
a zwłaszcza psychologii konfliktu.

Mamy więc fazę cichego konfliktu, jego ujawnienia i jego eskalacji. Mamy fazę obrony, próbę porozumienia i fazę projekcji negatywnych emocji, kiedy to Malane i Iben przekonują siebie nawzajem, że ich postępowanie wobec Anne-Louis nie może być inne, ponieważ to ona jest wobec nich negatywnie nastawiona i działa na ich szkodę. Intensywnie szukają na to dowodów, posuwając się nawet do włamania do komputera Anne-Louis , a także odwiedzenia jej w środku nocy w domu.

I jak to pomiędzy kobietami bywa przemoc objawia się izolowaniem, obmową, pomówieniami. Pisarz nie zapomniał również ukazać psychicznych skutków mobbingu. Odbijają się one znacznie na życiu prywatnym ofiary i odczuwane są przez nią bardzo długo.
W tle opisywanych wydarzeń i przeżyć bohaterek autor zamieścił artykuły
o genezie konfliktów etnicznych, działaniach służb totalitarnych, narodzinach przemocy i agresorów w sferze politycznej. Kobiety jako pracownice Duńskiego Centrum Informacji o Ludobójstwie zbierają na ten temat informacje i piszą artykuły.

Niejednokrotnie zadają w nich pytania, jak to możliwe, że spokojny i wrażliwy na poezję nauczyciel w serbskiej wiosce staje się okrutnym zabójcą, kieruje masowymi mordami. Kobiety są ekspertami w sprawie eskalacji przemocy, a jednak...

Książka jest bardzo ciekawa i pokazuje, że człowiek jest omylny: podatny na manipulacje, uzależniony od swoich ambicji, środowiskowych i psychologicznych uwarunkowań. Dotyczy go wreszcie dysonans poznawczy, polegający na tym, że innych ludzi i świat odbiera poprzez pryzmat swojej osobowości, doświadczeń i pragnień. Nie są to odkrywcze stwierdzenia, ale chyba trzeba stale i w różnej formie o tym przypominać.

Jurgensen pokazał, że właściwie w każdym z nas drzemie agresor. To od nas samych zależy, co z tą wiedzą i siłą zrobimy. Ciekawa, mądra i dobrze napisana książka.
Znajdź nas na Google+