Obszar Warowny Śląsk 1933-1939

Budowę pierwszych umocnień, które weszły w skład późniejszych fortyfikacji Obszaru Warownego Śląsk, rozpoczęto po tym, jak w 1933 roku do władzy w Niemczech doszedł Adolf Hitler. Ówczesne władze Śląska słusznie uznały, że priorytetową sprawą ochrony Górnego Śląska, będzie ufortyfikowanie przebiegającej tędy granicy polsko-niemieckiej.
Fortyfikacje miały chronić Górnośląski Okręg Przemysłowy, po podziale Śląska, którego dokonano w wyniku plebiscytu i poprzedzających go powstań.

Obszar, a właściwie linia budowli fortyfikacyjnych rozciągała się na odcinku sześćdziesięciu kilometrów zaczynając od linii Nowa Wieś-Tąpkowice-Niezdara na północy, aż po Gostyń na południu. W skład Obszaru Warownego Śląsk wchodziło dziewięć silnych punktów oporu z przystosowaniem do obrony okrężnej, a mianowicie: Nowa Wieś,Tąpkowice, Bobrowniki, Wzgórze 305 - Dąbrówka Wielka (dzielnica Piekar Śląskich), Łagiewniki (dzielnica Bytomia), Godula (dzielnica Rudy Śląskiej), Wzgórze 319 - na zachód od Nowego Bytomia (dzielnica Rudy Śląskiej), Szyb Artura - rejon Kochłowic (dzielnica Rudy Śląskiej), Wzgórze 304 - na południe od Radoszów

Ze strategicznego punktu widzenia, największa siła bojowa przypadała na sześć samodzielnych schronów bojowych, które chroniły najważniejszą, centralną część przemysłową Górnego Śląska. Był to odcinek wzmocniony drugą linią obrony przebiegający przez Łagiewniki, Piaśniki (dzielnica Świętochłowic), Zgodę (dzielnica Świętochłowic), Bykowinę (dzielnica Rudy Śląskiej) i Chorzów, gdzie zlokalizowano schron dowodzenia.

Znawcy fortyfikacji zauważyli, że wśród około 170 budowli obronnych, rozciągających się na Obszarze Warownym Śląsk, trudno znaleźć dwa identyczne obiekty. Wynika to w głównie ze specyfiki lokalizacji każdego ze schronów, która miała duży wpływ na stan załogowy,uzbrojenie oraz gabaryty obiektów.

W przewodniku "Obszar Warowny Śląsk 1933-1939", czytamy: "Wśród schronów możemy wyróżnić samodzielne schrony bojowe z kopułami pancernymi przystosowane do obrony okrężnej, pojedyncze tzw. tradytory - duże i ciężkie schrony wyposażone w 75 mm armaty polowe, schrony na 37 mm działa przeciwpancerne i karabiny maszynowe oraz schrony amunicyjne. Oprócz kopuł i półkopuł pancernych w poszczególnych schronach znajdowały się strzelnice boczne. Część obiektów posiadała dwie kondygnacje." Niektóre schrony były wyposażone w garaże, w których można było ulokować armaty przeciwpancerne kalibru 75 mm.

Dowódcą Obszaru Warownego Śląsk był pułkownik Wacław Klaczyński, były dowódca 75 Pułku Piechoty oraz II dowódca piechoty dywizyjnej 23 Dywizji Piechoty. W skład załogi pułkownika Klaczyńskiego wchodzili żołnierze czwartych batalionów (fortecznych) pułków 23 Dywizji Piechoty (11 Pułk Piechoty, 73 Pułk Piechoty, 75 Pułk Piechoty). Zaś artylerię tworzył czwarty (forteczny) dywizjon 23 Pułku Piechoty.
W trzecim dniu wojny, na skutek sytuacji frontowych umocnienia Obszaru Warownego Śląsk zostały opuszczone przez załogi, a żołnierze wzięli udział w dalszych działaniach kampanii wrześniowej.

Do końca roku można zwiedzać w Muzeum Górnośląskim ekspozycję zatytułowaną "Obszar Warowny Śląsk 1933-1939". Składają się na nią makiety schronów, dioramy punktów oporu Łagiewniki i Bobrowniki oraz elementy wyposażenia schronów. Można zobaczyć także mundury, żołnierski ekwipunek, a także pamiątki - zdjęcia i dokumenty.
Wyjątkowymi eksponatami są sztandar 73 Pułku Piechoty oraz pamiątki po dowódcy 23 Dywizji Piechoty i Grupy Operacyjnej Śląsk, generale Janie Sadowskim.

Galeria z ekspozycji w materiale Wystawa "Obszar Warowny Śląsk" w Muzeum Górnośląskim

Kuratorem ekspozycji jest dr Wojciech B. Moś, konsultację merytoryczną dotyczącą fortyfikacji sprawuje Jerzy Sadowski, zaś makiety fortyfikacji wykonał Andrzej Dzienyński.

Opracowano na podstawie przewodnika muzealnego "Obszar Warowny Śląsk 1933-1939"