Oddawanie szpiku nie musi boleć. Jak zostać dawcą?

Najprężniej rozwijającą się w Polsce placówką skupiającą dawców komórek macierzystych jest Fundacja DKMS - Dawcy Komórek Macierzystych Polska. W Polsce można zarejestrować się również w Centralnym Rejestrze Niespokrewnionych Dawców Szpiku i Krwi Pępowinowej Poltransplant, Krajowym Rejestrze Dawców Szpiku, w Centralnym Rejestrze Dawców Szpiku oraz w nielicznych fundacjach prywatnych, o których jednak w mediach - może ze względu na brak środków - jest o wiele ciszej.

Sama DKMS działa w Polsce od 2008 roku. Powstała dzięki współpracy z niemieckim odłamem Fundacji, istniejącym od 1991 roku. Aktualnie zarejestrowanych jest prawie 95 tys. dawców szpiku i komórek macierzystych. Jest to liczba naprawdę niewielka w porównaniu z ilością osób regularnie oddających krew. Z jednej strony niewiele jeszcze wiadomo o organizacjach zajmujących się komórkami macierzystymi, z drugiej wiele osób boi się procedury pobierania szpiku i samej rejestracji – obawiają się bólu i powikłań. Jednak, jak podaje Fundacja, oba te procesy są coraz prostsze i coraz mniej inwazyjne.

Proces rejestracji jest dla chętnych prostszy i na pewno przyjemniejszy niż tradycyjne oddanie próbki krwi. Można to zrobić przez internet – wystarczy wejść na stronie DKMS w link do rejestracji i wypełnić formularz. Pocztą otrzymuje się komplet dokumentów (można go zamówić również przez telefon) oraz pałeczki do pobrania śluzu z jamy ustnej. Pałeczki wraz z oświadczeniem należy odesłać pocztą na adres Fundacji DKMS Polska. Drugim sposobem jest pojawienie się na "Dniach Dawcy" - dokładne informacje o miejscach i czasie akcji znajdują się na stronie Fundacji. Podczas „Dni” pobierane są 4 ml krwi do badań. Takie imprezy organizowane są również w firmach w dużych miastach. Najbliższy odbędzie się 7 grudnia przy ul. Domaniewskiej 52 w Warszawie.

Zarejestrować może się każdy zdrowy człowiek pomiędzy 18 a 55 rokiem życia, ważący minimum 50 kg (bez dużej nadwagi). Na podstawie pobranego materiału genetycznego zostaną określone cechy zgodności antygenowej, a jeśli okaże się, że kod genetyczny dawcy zgadza się z kodem genetycznym chorego, wtedy dochodzi do przeszczepu.

Obecnie komórki macierzyste pobiera się na dwa sposoby. Przy pobraniu z krwi obwodowej dawca otrzymuje przez okres 5 dni wytwarzaną w organizmie substancję zbliżoną do hormonów (czynnik wzrostu G-CSF).

Lek ten pobudza produkcję komórek macierzystych, które specjalną metodą można następnie pobrać bezpośrednio z krwi. Przy wykorzystaniu tej metody nie jest konieczny pobyt w szpitalu ani wykonanie pobrania pod narkozą. Zabieg trwa około 3-4 godzin, a w ciągu kilku dni liczba białych krwinek wraca do normy. Przebieg tego procesu przypomina nieco lekką grypę. Metoda ta wykorzystywana jest na świecie od 1988 roku, przez fundacje DKMS od 1996. Według obecnego stanu badań ryzyko wystąpienia skutków ubocznych jest niewielkie.

Bardziej znaną i o wiele mniej przyjemną metodą jest pobranie szpiku kostnego z kości biodrowej (a nie, jak to jest uznawane powszechnie, z rdzenia kręgowego). Odbywa się pod narkozą, przy czym konieczny jest 2-3 dniowy pobyt w szpitalu. Pobiera się około 5 proc. szpiku. Dawca może przez kilka dni odczuwać lokalny ból podobny do stłuczenia. Szpik kostny dawcy ulega kompletnej regeneracji w przeciągu dwóch tygodni.

Decyzja o wyborze jednej z powyższych metod pobrania komórek macierzystych od dawcy uzależniona jest od stanu oraz preferencji chorego na białaczkę pacjenta. W miarę możliwości bierze się pod uwagę życzenia dawcy. W obu przypadkach koszty (dojazd do szpitala, ewentualne zakwaterowanie, itd.) oraz utracone podczas trwania procedury zarobki dawcy pokrywane są przez kasę chorych pacjenta i rozliczane przez odpowiednią placówkę lub fundację.

Co ciekawe, wiele osób, które nie mogą oddawać krwi, np. ze względu na niski poziom hemoglobiny, bez problemu może zostać dawcą szpiku. Dlatego każdy, kto chce pomagać najbardziej potrzebującym – chorym na białaczkę – powinien rozważyć przystąpienie do programu i odwiedzić stronę DKMS, Fundacji Urszuli Jaworskiej czy Centrów Dawców należących do Ministerstwa Zdrowia. Zarejestrowani dawcy zachęcają: "Wiem, jak wielkim darem jest życie i jeżeli mogę niewielkim kosztem własnym uratowac kogoś innego, to jest to dla mnie ogromna radość i satysfakcja" - mówi 21-letni Grzegorz. Ty też możesz odczuć tę satysfakcję!