Persepolis – ciszej od bomb?

Dziewięcioletnia rezolutna Marjane pragnie zostać prorokinią. Jest jeszcze w tym wieku, kiedy świat wydaje się piękny, a każdy problem można rozwiązać. Przygotowując się do uduchowionej funkcji, postanawia między innymi, iż odtąd staruszki nie będą cierpiały. Na pytanie (chętnej zostać jej uczennicą) babci, jak to uczyni, odpowiada po prostu: „Będzie to zabronione”.

W radosny i uporządkowany świat Marjane niespodziewanie wkracza rewolucja islamska. Wszystko, co pochodzi z kultury zachodniej, staje się zakazane - od adidasów po kasety Iron Maiden, a fundamentaliści nakazują kobietom noszenie chust zasłaniających włosy. Dziewczynka wkraczająca w okres dojrzewania odczuwa naturalną potrzebę buntu, a jednocześnie wie, że musi tłumić swoje pragnienia, przytłoczona zakazami i terrorem wprowadzonym w Iranie. Zaczyna więc prowadzić grę ze „stróżami moralności”, starając się wyrażać swoje myśli w granicach względnego bezpieczeństwa. Jednak, kiedy wojna między Irakiem a Iranem nie gaśnie, rodzice wysyłają Marjane do szkoły w Wiedniu.

„Persepolis” to opowieść o dojrzewaniu w warunkach ograniczonej wolności, życiu w ciągłym lęku, próbach adaptacji do otaczającej rzeczywistości i niezgody na to, co się wokół dzieje. Satrapi staje się wieczną emigrantką. Z jednej strony uwielbia Zachód za swobodę wyrażania myśli, z drugiej sercem jest cały czas w Teheranie, gdzie żyją najbliżsi jej na świecie ludzie. Wie, że w Iraku nie ma dla niej miejsca, a jednocześnie nie widzi siebie w kulturze europejskiej. W filmie wyraźnie zaznacza się to mentalne rozerwanie autorki. Pierwsze oddzielenie od ojczyzny przypłaca ciężką depresją.

Warto zwrócić uwagę na formę, w jakiej swoją opowieść przekazuje Satrapi. Dosłowne przełożenie komiksu na ekran było pewnym ryzykiem, ale odniosło sukces. Ostra, schematyczna kreska stała się znakiem wyróżniającym film. Dwuwymiarowa, w większości czarno-biała animacja, może wydawać się nieatrakcyjna dla współczesnego widza, przyzwyczajonego do nadmiaru efektów specjalnych, jednak film odniósł spektakularny sukces. Został nawet wyróżniony Nagrodą Jury na Festiwalu w Cannes.

Marjane Satrapi osiągnęła coś bardzo trudnego. Ukazała przerażające wydarzenia i prawdziwe problemy, unikając nadmiernego patosu i nuty martyrologicznej. Film zawiera wiele zabawnych momentów, które są promieniami słońca w tym smutnym, zniewolonym świecie. Poza tym, obok ważnych, historycznych wydarzeń, rozgrywają się miłosne przygody Satrapi, co sprawia, że obraz nabiera lekkości.