Przodkowie Angeli Merkel mieszkali w Elblągu.Wywiad z historykiem

Grażyna Wosińska: W jaki sposób dotarł Pan do dokumentów potwierdzających, że przodkowie Angeli Merkel mieszkali w Elblągu?
Lech Słodownik: Gdy Angela Merkel była przewodniczącą frakcji parlamentarnej CDU/CSU w Bundestagu, dowiedziałem się o tym od swoich niemieckich znajomych. Były to niejasne informacje. Zaciekawiły mnie na tyle, że zacząłem szukać materiałów. Najpierw przeczytałem krótką wzmiankę w opracowaniu Hansa Jürgena Schucha, przewodniczącego Zjednoczenia Truso w Münster. Potem dotarłem do archiwów i starych gazet. Informacje uzyskałem z miesięcznika "Elbinger Nachrichten" wydawanego do grudnia 2010 r. w Münster oraz artykuł doktora Klausa Hinza "Angela Merkel und Elbing", zamieszczony w kwartalniku "Der Pangritz Kurier", 1/2010, Moers 2010.W ten sposób powstała historia rodziny Angeli Merkel żyjącej w Elblągu od końca XIX wieku do 1936 roku.

Kiedy i skąd rodzina Angeli Merkel sprowadziła się do Elbląga?
Pradziadkowie ze strony matki - Emil Richard Drange z żoną Emmą i czwórką dzieci sprowadzili się pod koniec XIX wieku z Głogowa do Elbląga. W 1898 roku pradziadek pani Merkel otrzymał stanowisko asystenta magistrackiego. Był dość ambitny i szybko awansował, a u szczytu swej elbląskiej kariery magistrackiej był nadsekretarzem miejskim (Ober-Stadtsekretär). Tytuł ten wieńczył urzędniczą drogę "niższego szczebla".

Czy od razu rodzina Drangów mieszkała w przepięknej kamienicy naprzeciw dworca?
Nie, najpierw zajmowali mieszkania czynszowe przy ul. Czerniakowskiej 6b, Wyspiańskiego 17 i przy Traugutta 34. Gdy w Elblągu urodziła się następna czwórka dzieci, pradziadkowie pani kanclerz kupili w 1910 roku klasycystyczną, trzypiętrową i reprezentacyjną kamienicę.

Skąd Drangowie wzięli na to pieniądze?
Wspomogli ich majętni rodzice Emmy, prababki Angeli Merkel.

Dlaczego kamienica od początku była nazywana domem kataryniarza, Leiermannsches Haus?
Według miejscowych opowieści, nazwa ta nawiązywała do pewnego elblążanina, który grając na katarynce w carskiej Rosji (inni mówili, że w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej), zarobił sporo pieniędzy. Być może był to August Behrendt, który figuruje jako właściciel tej kamienicy w książce adresowej Elbląga za rok 1900.

Kamienica do dziś robi wrażenie. Tak było chyba za czasów pradziadków Angeli Merkel?
Kamienica ta wyróżniała się od samego początku, jako wielkomiejski gmach, erygowany w stylu klasycystycznym. Warto zwrócić uwagę na dekorację herbami Elbląga oraz na kute, dobrej kowalskiej roboty balkony i wiele innymi architektonicznych detali. Ten imponujący budynek wieńczył dachowy ogródek, okolony kutym ogrodzeniem, gdzie dzieci rodziny Drange mogły się bezpiecznie bawić.

Córka Emila R. Drange i Emmy, urodzona w 1904 roku w Elblągu wspominała ten dom jako mający „jasną, kamienną klatkę schodową z wysokimi oknami, z szybami z mlecznego szkła i wyrżniętymi na nich alegoriami pór roku". Nie przetrwał na fasadzie budynku do naszych czasów napis „Deutsches Haus, Deutsches Land schirm es Gott mit starker Hand”, co można przetłumaczyć: „Niemiecki dom, niemiecki kraj, strzeż go Panie mocną ręką”. Został skuty po wojnie. Dziś w tym miejscu jest napis Renov. A.D. 2009. (Skrót Renov. jako Renovatio, łac. odnowienie, zrekonstruowanie).

Co znajdowało się za budynkiem?
Był kwietnik i rosły dwie jodły pospolite, zasadzone przez Emila Drange z okazji urodzin dwójki kolejnych dzieci.

Czy wiemy, na którym piętrze mieszkała rodzina Drangów?
Zajmowała mieszkanie o dwustu metrach kwadratowych na I piętrze.
Kto mieszkał w tej kamienicy?
Było to dwanaście rodzin urzędników pełniących ważne funkcje w mieście. Z książek adresowych znamy ich nazwiska, to m.in. Baginski, Unruh, Wessel, Wiebe, Jochem Georg, Klimmeck, Kuels, van Drage, Korstock, Oehlschlaeger.

Wróćmy do historii rodziny. Kim była babka i matka Angeli Merkel?
Babka Angeli Merkel miała na imię Getrud i była najstarszą córką Emila i Emmy Drangów. W Elblągu ukończyła Szkołę Cesarzowej Augusty-Victorii (obecnie I LO im. J. Słowackiego przy ul. Pocztowej) i podobnie jak jej młodsza siostra Elisabeth, została nauczycielką. Pracowała od roku szkolnego 1913/1914 do roku szkolnego 1920/1921 w Szkole Królowej Luizy (Königin Luise-Schule) przy ul. Czerniakowskiej (obecnie Studium Języków Obcych).

Co się stało w 1921 roku?
Gertrud Drange opuściła Elbląg i przeniosła się do Gdańska. Poślubiła tam nauczyciela gimnazjalnego Williego Jentzscha (ur. 15.05.1886 r. Wolfen/Sachsen). Poznała go wcześniej na przyjęciu towarzyskim w Elblągu. Willi Jentzsch mógł mieć "słowiańskie korzenie", ponieważ prawdopodobnie on sam i jego przodkowie byli Serbo-Łużyczanami. Zamieszkali w Gdańsku-Wrzeszczu przy Steffens-Weg 47 (obecnie ulica Stefana Batorego 47) i tu 8 lipca 1928 roku urodziła się ich córka Herlind Jentzsch. Wyszła za mąż za pastora Horsta Kasnera. Najstarsza córka Kasnerów to kanclerz Angela Merkel, z domu Kasner.

Czy historia o przodkach Angeli Merkel znana jest w Niemczech?
W 2005 roku, z okazji przejęcia przez Niemcy prezydencji w Unii Europejskiej (od 1.01.2005), w Elblągu przebywała ekipa znanego kanału telewizyjnego TV-ARTE. M.in. z moim udziałem nakręciła emitowany na cały świat ok. 10-minutowy film o elbląskich korzeniach Angeli Merkel. W filmie tym zaprezentowano również kamienicę przy Alei Grunwaldzkiej.

Oprócz kamienicy jakie są jeszcze ślady przodków Angeli Merkel w Elblągu?
Sekretarze miasta i inni urzędnicy byli chowani na cmentarzu kościoła Św. Trzech Króli przy ulicy Sadowej (d. Baumschulweg). I tam również pochowano Emila R. Drange z żoną Emmą - pradziadków Angeli Merkel ze strony matki. Na zachowanym do dzisiaj kamiennym nagrobku, przy nazwisku E. Drange naniesiono inskrypcję: Ober Stadtsekretär a.D., czyli "nadsekretarz miasta w stanie spoczynku": Ober Stadtsekretär a.D.Emil Drange *18.03.1866 -
08.04.1913 oraz Emma Drange geb. Wachs, *25.10.1871 - 01.08.1935.

Nagrobek ten znajduje się dziś w obrębie Lapidarium erygowanego w 2000 r. dzięki współpracy Urzędu Miasta w Elblągu ze Stowarzyszeniem Mniejszości Niemieckiej i przy aktywnym współudziale Hansa-Jürgena Schucha, Przewodniczącego Zjednoczenia Truso w Niemczech (Münster).