Recenzja książki "Nienawiść" Jennifer Brown

[...]napić się goryczy" - pisał Aleksander Dumas ojciec. Te słowa idealnie oddają morał historii, którą Jennifer Brown przedstawiła w powieści Nienawiść.

Valerie Leftman po pobycie w szpitalu, nakłoniona przez doktora Hielera, swojego psychologa, postanawia wrócić do szkoły i stawić czoła nie tylko duchom swojej przeszłości, ale także spojrzeć w oczy kolegom i koleżankom, których tragedii czuje się współwinna. Chociaż to jej chłopak Nick Levil dokonał masakry w "Sejmie", czyli szkolnej stołówce w liceum Garvin, strzelił do niej i popełnił samobójstwo, Val nie czuje się mniej winna od niego.

To ona stworzyła listę „Do odstrzału”, na której znalazły się nazwiska znienawidzonych przez nią i Nicka osób. Czy Valerie będzie miała odwagę spojrzeć w twarz rodzinom ofiar, czy one jej wybaczą, czy wybaczą jej osoby, które przeżyły masakrę i te, którym zniszczyła życie? Jak bohaterka poradzi sobie z nieśmiertelną miłością do Nicka przekonają się czytelnicy, którzy, tak jak ja, sięgną po powieść Nienawiść autorstwa Jennifer Brown. Zaznaczam jednak, że nie jest to książka łatwa w lekturze. Nie z powodu czcionki, albowiem jest czytelna, czy grubości utworu (392 strony), ale ze względu na tematykę.

Napisana przez Brown powieść jest książką psychologiczną, poruszającą nie tylko temat miłości, odrzucenia, nienawiści, chęci zemsty, ale także zakłamania, fałszu i obłudy – uczuć i postaw, z którymi jej odbiorcy mogą spotkać się na co dzień, na przykład w szkole, w pracy, na ulicy czy w sklepie. Jednak nie to jest w Nienawiści najciekawsze (z wymienionymi uczuciami i postawami bohaterów nieraz spotkałem się w życiu oraz w trakcie zgłębiania fabuł różnych utworów), lecz zwrócenie uwagi i skupienie jej na osobie, która nie odegrała czynnej roli w opisywanym wydarzeniu, tylko była do niej przyczynkiem.

Autorka, jedną z głównych bohaterów powieści uczyniła postać, o której się zwykle nie mówi. Media skupiają się na mordercy, policjantach, ofiarach i ich bliskich, ale zwykle nie zajmują osobami najbliższymi sprawcy tragedii. One są spychane na drugi plan, są tłem w artykułach oraz relacjach reporterskich. Bo kto by się przejmował ich uczuciami? Podobnie media traktują Valerie, a czytelnicy zadają pytania: była ślepa, że nie dostrzegała zamiarów swojego ukochanego? Omamił ją. A może mu pomagała? Może wszystko z nim ukartowała? Ale po co w takim razie ratowałaby jedną, ze znienawidzonych przez siebie osób? Takie pytania i ja nieraz zadawałem, czytając różne artykuły prasowe o podobnych, rozgrywających w rzeczywistości wydarzeniach. Brown stara się na nie odpowiedzieć.

Drugim bohaterem recenzowanej książki, obok Valerii Leftman, jest tytułowe uczucie nienawiści. To ono doprowadza do tego, że Val, wyalienowana nastolatka, których coraz więcej żyje w rzeczywistości, odróżniająca się od swoich rówieśników ubiorem, zachowaniem, wrażliwa i wyśmiewana, bo nierozumiana, tworzy listę osób przeznaczonych do odstrzału. To tę dziewczynę w szkole przezywano Siostrą Śmierć. Val mogła liczyć na zrozumienie tylko u Nicka – chłopaka zaczytującego się w utworach Szekspira, pochodzącego z rozbitej rodziny, także szykanowanego i wyśmiewanego przez innych uczniów. Nastolatka znalazła w nim bratnią duszę, tym bardziej że jej rodzina znajdowała się na krawędzi.

Wspólnie zaczęli zapełniać listę i znaleźli się na niej nie tylko uczniowie. Zakochana dziewczyna, niewidząca świata poza swoim Romeo, nie traktowała poważnie jego słów i maili o śmierci i morderstwach, do chwili, gdy przyniósł broń do szkoły i zaczął strzelać. Dopiero po jakimś czasie zorientowała się co robi i próbowała go powstrzymać. Jej postawa nie znalazła jednak zrozumienia u większości ofiar tragedii.

Młoda Leftman jest dość skomplikowaną bohaterką – z jednej strony bardzo kocha Nicka, chciałby do niego dołączyć i nie potrafi o nim zapomnieć, a z drugiej nie umie zrozumieć, jak doszło do strzelaniny, dlaczego chłopak do niej dopuścił. Zastanawia się nie tylko nad tym, co kierowało jego poczynaniami i jaki miała w tym udział, ale także zadaje sobie pytanie, czy, próbując go powstrzymać, zdradziła ukochanego. Nie ułatwiają jej tego ani byli koledzy i przyjaciele ze szkoły (część z nich pragnie zemsty na dziewczynie, a część nie chce jej znać), ani kłócący się rodzice, przewrażliwiona i nieufająca jej matka, wściekły ojciec i pewna szukająca sensacji dziennikarka. Oparcie znajduje tylko w młodszym bracie, ale także do czasu, w doktorze Hielerze, doradcy zawodowym oraz tajemniczej osobie, która świadczyła, broniąc jej przed oskarżeniami policji. Na domiar złego, Valerie dowiaduje się coraz więcej niepokojących rzeczy dotyczących jej rodziny.

Czytelnicy spotkają też na kartach książki, między innymi, ekscentryczną malarkę Beę, szkolnego doradcę zawodowego, Troy'a, który chce, żeby wyalienowana dziewczyna poczuła się jeszcze gorzej (niby broni przed nią swoją siostrę Jessicę, będącą do niedawna jednym z wrogów Val i zakwalifikowaną przez Siostrę Śmierć do grupy CHBBS – Chudych Bogatych Barbie Suk) – a która teraz chce być najlepszą przyjaciółką Leftman), Jenny (matkę Val) – przewrażliwioną osobę, która za wszelką cenę chce obronić córkę przed światem lub świat przed nią oraz wiele innych charakterów, jak chociażby wspomnianą dziennikarkę – Angelę Dash. Policja natomiast nie odgrywa w utworze znaczącej roli i stanowi tylko jakby „uzupełnienie tła”.

Brown przedstawiła czytelnikom jedną z tragedii, o których można coraz częściej przeczytać w prasie, obejrzeć w telewizji lub Internecie albo, co gorsza, stać się jej ofiarą (w "Nienawiści" wszyscy bohaterowie są jej ofiarami) i wskazała jedną z przyczyn takiej sytuacji. Udowodniła, że z pozoru niewinna zabawa może się do niej przyczynić. Skupiła się na jednej osobie, na kimś emocjonalnie związanym z mordercą i opisała, jak traumatyczne wydarzenie potrafi wpłynąć na ludzką psychikę oraz charakter nie tylko jej, ale całego jej otoczenia.

Fabuła powieści została podzielona na cztery części, składające się z kilku rozdziałów. Czas akcji osadzony jest w maju 2008 roku, gdy Nick dokonuje rzezi w Sejmie oraz rok później, gdy Valerie wraca do szkoły i przygotowuje się do jej ukończenia. Wcześniejsze wydarzenia relacjonuje Angela Dash, za pośrednictwem napisanego przez siebie artykułu prasowego, a późniejsze przedstawia Valerie Leftman. Obie narracje różnią się także zastosowanymi przez wydawcę wielkością czcionki i szerokością wiersza.

Twarda, bezskrzydełkowa obwoluta książki, przedstawiająca samotną kobietę, przyciąga wzrok. Wrażenie wyobcowania dziewczyny potęguje nie tylko jej charakterystyczny ubiór, ale także znajdujące się na drugim planie rozmyte tło. Trzy postacie (dwie dorosłe osoby i dziecko pośrodku, trzymające się za ręce) sprawiające wrażenie, jakby zostały narysowane przez dziecko i przedstawione nad różowym tytułem powieści mogą czytelników zaintrygować. Motyw tych postaci przedstawiony został także we wnętrzu książki.

Debiutancka powieść "Nienawiść" autorstwa Jennifer Brown jest bardzo interesującą i zmuszającą czytelników do myślenia pozycją psychologiczną. Autorka skupiła się w niej nie tylko na silnym uczuciu, którego niepohamowanie może doprowadzić do tragicznych konsekwencji, ale także na bohaterce związanej emocjonalnie z nastolatkiem winnym strzelaniny w szkole, na emocjach i odczuciach towarzyszących innym uczniom, nauczycielom i rodzicom ofiar oraz winie, przebaczeniu i przemianach zachodzących w ludziach pod wpływem traumatycznych wydarzeń. Zrecenzowana książka, w moim odczuciu, jest bardzo dobrym utworem, napisanym prostym i lekkim językiem. I choć zawiera kilka błędów (głównie literówek), lekturę Nienawiści polecam wszystkim czytelnikom.

Konrad Staszewski

Autor: Jennifer Brown
Tytuł: Nienawiść
Tytuł oryginału: Hate List
Seria wydawnicza: ZBLIŻENIA
Przełożyła: Maciejka Mazan
Projekt okładki: Krzysztof Kibart
Wydawnictwo: Wydawnictwo Nasza Księgarnia
Data wydania: 2011 r.
Miejsce wydania: Warszawa
Format i okładka: 130x197 mm, twarda
ISBN: 978-83-10-11889-9
Liczna stron: 392
Cena: 39,90 zł.

Znajdź nas na Google+