Ryszard Kukliński - piąta rocznica śmierci

Dnia 11 lutego 2004 roku, w wieku 74 lat zmarł Ryszard Jerzy Kukliński pseud. Jack Strong – pułkownik Wojska Polskiego, zastępca szefa Zarządu Operacyjnego Sztabu Generalnego WP (PRL), który współpracował z CIA na rzecz NATO. Postać płk. Kuklińskiego wzbudza w Polsce wiele kontrowersji. Przez część opinii publicznej jest uważany za bohatera, ale znaczna część społeczeństwa uznaje go za zdrajcę. Bohater zatem, czy zdrajca? Na pewno nim spróbujecie odpowiedzieć sobie na to pytanie bezdyskusyjną sprawą jest to, że płk Kukliński był postacią tragiczną.

Kim był Kukliński?

W 1947 r. Ryszard Kukliński rozpoczął służbę wojskową. W 1950 r. ukończył Szkołę Oficerską Wojsk Zmechanizowanych we Wrocławiu. Został przeniesiony do Sztabu Generalnego, a potem do Akademii Sztabu Generalnego, w którym pracował w latach 1963-68. W 1967 roku wyjechał do Wietnamu, gdzie pracował w Międzynarodowej Komisji Kontroli i Nadzoru Układów Genewskich. W 1968 brał udział w przygotowaniach do inwazji na Czechosłowację. Pełnił rolę łącznika między ówczesnym dowódcą sił zbrojnych Układu Warszawskiego a gen. Wojciechem Jaruzelskim.

Pułkownik Ryszard Kukliński ps. Jack Strong zaczął współpracować z CIA na początku lat 70. W latach 1971-1981 przekazał dla CIA ponad 35 tys. stron tajnych dokumentów Układu Warszawskiego (40 tys. - taka liczba wynika z filmu Dariusza Jabłońskiego pt. "Gry Wojenne", którego premiera odbyła się w grudniu 2008 w siedzibie CIA. Dokumenty te dotyczyły między innymi tajnych planów ZSRR użycia broni nuklearnej, danych technicznych najnowszych sowieckich broni Sowietów, planów wprowadzenia stanu wojennego w Polsce.

25 czerwca 1986 roku, rzecznik rządu poinformował, że Sąd Warszawskiego Okręgu Warszawskiego skazał zaocznie pułkownika Ryszarda Kuklińskiego na śmierć za dezercję i zdradę, w 1990 wyrok został złagodzony do 25 lat więzienia. W 1995 wyrok został uchylony i Ryszardowi Kuklińskiemu przywrócono stopień pułkownika, jednak sprawę skierowano ponownie do prokuratury wojskowej. W 1997 śledztwo zostało umorzone - argumentacja było kontrowersyjna - że działał w stanie wyższej konieczności. Kukliński odwiedził Polskę w kwietniu 1998 roku. Po rehabilitacji nadano mu m.in. honorowe obywatelstwa miast Krakowa i Gdańska.

Ocena społeczeństwa

Niektórzy uważają, że ujawniając wojskowe plany Amerykanom, płk Kukliński zapobiegł radzieckiej interwencji w Polsce w grudniu 1980 i tym samym pośrednio zapobiegł wybuchowi III wojny światowej, a ponadto działalność płk. wzmocniła USA, czyli wroga naszego wroga. Dnia 29 kwietnia został wydany kolejny numer paryskiego czasopisma "Kultury", gdzie zamieszczony został wywiad z płk. Kuklińskim. Były oficer sztabu generalnego twierdził, że stan wojenny był rozważany już w sierpniu 1980 r., a przygotowania do wprowadzenia rozpoczęto w październiku 1980 r., przed rejestracją "Solidarności".

Z kolei inni utrzymują, że dostarczane przez Kuklińskiego dane narażały Polskę na uderzenia NATO podczas ewentualnej wojny. Wśród przekazywanego materiału, oprócz "dokumentów dot. stanu wojennego i "rozterek gen. Jaruzelskiego" były również kluczowe zarówno dla Amerykanów jak i dla naszych (niestety) zdolności obronnych plany, organizacja oraz procedury działania Wojsk Obrony Powietrznej Kraju. Co warte podkreślenia były to polskie materiały i dotyczące obrony terytorium Polski, a nie radzieckie i nie dotyczyły obrony terytorium ZSRR.

Część społeczeństwa podkreśla, że Kukliński dobrowolnie wstąpił do wojska i dobrowolnie złożył przysięgę, którą świadomie złamał. Złamanie przysięgi - jakiejkolwiek - zawsze jest zdradą. Tutaj mieliśmy do czynienia ze zdradą "za Judaszowe srebrniki". Nawet, gdyby robił to "z przekonania", to i tak zdradził tych, którzy mu zaufali. Obrońcy pułkownika uważają, że przysięga ta została złożona z pogwałceniem wolnego wyboru Kuklińskiego, a także została złożona komunistom („władzy ludowej”), a nie państwu polskiemu, więc nie była ważna.

W obronie Pułkownika stanęło wielu wybitnych osobistości świata polityki: były ambasador USA w Polsce, Richard Davis, powiedział:
"Niestety, niektórzy ludzie w Polsce byli bardzo okrutni w swych opiniach o nim, traktując go jak zdrajcę. A przecież jego główną motywacją było uniknięcie wojny, której Polska byłaby największą ofiarą".

Jan Nowak-Jeziorański:
"Pułkownik Ryszard Kukliński jest w moim pojęciu postacią bohaterską i tak będzie oceniony przez historię". cytaty

Prochy płk. Kuklińskiego i prochy syna Waldemara, który zginął w sierpniu 1994 roku w niewyjaśnionych okolicznościach, spoczęły 19 czerwca 2004 r. w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

Podsumowanie

W sondażu OBOP z listopada 1996 r. niemal połowa (44 proc.) ankietowanych twierdziła, że postąpił jak patriota, ale tyle samo (45 proc.) wybrało odpowiedź, że zdradził ojczyznę. Na pewno wiele faktów zostało zabranych przez pułkownika do grobu, natomiast każdy czytający ten artykuł musi sam sobie odpowiedzieć na pytanie: jak ocenia postać i działalność pułkownika Ryszarda Jerzego Kuklińskiego.

Jeśli kogoś zaintrygowała postać pułkownika odsyłam do lektury książki, której autorem jest Benjamin Weiser pt. "Ryszard Kukliński - życie ściśle tajne".