Słowacja: Segregacja w systemie edukacji

Problem romskiej społeczności zamieszkującej Słowację jest bardzo skomplikowany. Niedawno także do Polski dotarła informacja o słowackim osiedlu, na którym Słowacy oddzielili się od Romów murem, ograniczając im tym samym wolność i prawo korzystania z podstawowych usług socjalnych. Mur ten stał się dobitnym symbolem głębokich społecznych podziałów u naszego południowego sąsiada, które spowodowały, że nawet w systemie edukacyjnym dzieci dzielone są podług pochodzenia.

W zeszłym tygodniu Amnesty International, w ramach kampanii "Żądamy godności", opublikowała specjalny raport, w którym przedstawiła kroki, jakie powinny powziąć słowackie władze, by skończyć z segregacją rasową w szkołach. W 30-stronicowym dokumencie opisana jest sytuacja romskich dzieci w odniesieniu do systemu edukacyjnego Słowacji.

Jak wynika z publikacji Amnesty International, pomimo że Romowie stanowią nie więcej niż 10 proc. słowackiej populacji, odsetek dzieci romskiego pochodzenia uczęszczających do szkół specjalnych osiągnął poziom 60 procent. W niektórych regionach Słowacji, które charakteryzują się wysoką liczbą romskich mieszkańców, 3/4 uczniów w szkołach specjalnych stanowią właśnie Romowie.

Organizacja o złą sytuację romskich dzieci obwinia przede wszystkim anty-romskie nastawienie słowackiego społeczeństwa oraz błędy systemu edukacyjnego, w tym zbyt wczesne, często bezpodstawne i wadliwe oceny umiejętności i możliwości psychofizycznych dzieci oraz niewystarczające wsparcie instytucji publicznych dla dzieci romskich w dostępie do podstawowej edukacji. Wszystkie te czynniki sprawiły, że dla dzieci romskiego pochodzenia wydziela się specjalne klasy, korytarze, a nawet całe szkoły, by - jak czytamy w raporcie - "zapobiec ich mieszaniu się z nie-romskimi uczniami".

Zastępca Dyrektora Amnesty International na Europę i Azję Centralną, David Diaz-Jogeix, opisując sytuację romskiej społeczności, a szczególnie dzieci, powiedział, że "romskie dzieci w całej Słowacji pozostają uwięzieni w systemie edukacji, który pozbawia je równych szans i skazuje na życie w ubóstwie i marginalizację".

Po raz kolejny Amnesty International wyszczególniła najważniejsze działania, jakie powinny zostać podjęte jak najszybciej, by skończyć z dyskryminacją mniejszości narodowych na Słowacji:
- dostarczenie instytucjom oświatowym "odpowiednich środków, w tym w tym solidnych, szczegółowych wytycznych i procedur identyfikacji, monitorowania i zwalczania segregacji w praktyce";
- "zapewnienie systematycznego uzupełniania baz danych na temat edukacji, z podziałem na płeć oraz pochodzenie etniczne";
- "nałożenie na szkoły obowiązku desegregacji edukacji i udzielenie im efektywnej pomocy w tej kwestii";
- "wprowadzenie odpowiednich środków mających na celu wsparcie romskich i nie-romskich dzieci, które potrzebują dodatkowej pomocy".

Wysiłki organizacji międzynarodowych na rzecz poprawy sytuacji romskiej społeczności na Słowacji przynoszą pierwsze efekty. Na początku sierpnia 2010 roku Słowackie Zgromadzenie Narodowe przyjęło specjalne prawodawstwo, zobowiązujące władze do zakończenia z otwartą dyskryminacją romskich dzieci i ich segregacją w szkołach. Jak czytamy na stronach Amnesty International, "słowacki rząd musi zrobić dużo, by skończyć z segregacją mającą wpływ na dużą część słowackiej populacji. Segregacja w systemie edukacji odciska trwałe piętno na życiu dzieci, których szanse są brutalnie ograniczone. Jest to praktyka nie przynależna do Europy XXI wieku i powinna zostać wyeliminowana."

Pełna treść raportu Amnesty International w języku angielskim (format PDF).