Dlaczego 14 stycznia? Kalendarz juliański (starego stylu) powstał z polecenia Juliusza Cezara i zaczął obowiązywać 1 stycznia 45 roku p.n.e., początkowo tylko w państwie rzymskim. Wraz ze wzrostem potęgi Rzymu objął później prawie całą Europę i część Bliskiego Wschodu. Bazował na wcześniej opracowanym księżycowym kalendarzu astrologicznym, który wymagał poprawek i reformy (w roku 46 p.n.e. kalendarzowy grudzień wypadał we wrześniu!).
W 1582 roku zgodnie z dekretem papieża Grzegorza XIII nastąpiła kolejna reforma kalendarza. Od tamtej chwili do dziś obowiązuje kalendarz gregoriański (nowego stylu). Kalendarz juliański spóźnia się w stosunku do niego o 13 dni. Chociaż większość krajów, w tym wschodniej Europy, uznała nowy kalendarz, tradycja juliańskiego kalendarza jest wciąż żywa, głównie wśród Słowian Wschodnich i Południowych. Dla wszystkich jest to okazja do częstszego świętowania i radości.
Historia Małanki i Wasyla
W ukraińskiej tradycji chrześcijańskiej 13 grudnia (zgodnie ze starym stylem) to dzień poświęcony św. Melanii. Ta rzymska święta rozdała cały swój majątek ubogim i potrzebującym w V wieku n.e. Ale imię Małanka pojawia się także w mitologii słowiańskiej - rzekomo była ona córką Łady, słowiańskiej bogini wiosny, harmonii i miłości. Małanka miała brata zwanego Księżycem. Pewnego dnia, gdy Księżyc udał się na polowanie, potężny wąż wykradł Małankę z pałacu Łady i ukrył w królestwie podziemnym. Uwolnił ją Wasyl Bez Palców i się z nią ożenił. W ten oto sposób Wasyl i Małanka zostali głównymi postaciami tzw. chodzenia z kozą, barwnego przedstawienia pełnego żartobliwych scenek, piosenek i harców, mającego miejsce w przeddzień Nowego Roku. Na ukraińskim stole tego dnia nie powinno zabraknąć jadła, szczególnie mięsa, które symbolizowało dostatek i powodzenie.
Sczedryj Veczir
Oprócz wspomnianej tradycji chodzenia z kozą w przededniu Nowego Roku, wieczorem 13 stycznia w repertuarze kolędników pojawiają się też "sczedrivky", czyli pieśni winszujące gospodarzowi wszystkiego dobrego w Nowym Roku - urodzaju, zdrowia, radości, itd. Każda sczedrivka powinna posiadać przyśpiew:
Sczedryj Veczir, sczedryj veczir!
W wielu regionach Ukrainy ciągle żywa jest tradycja robienia dowcipów w nocy z 13 na 14 stycznia - wynoszenia furtek, sprzętu gospodarczego, a potem żądania od ich właścicieli "okupu" w postaci mięsa, zboża czy... słodkości.
Małanka, czyli zabawa na całego
Dziś Małanka to nie tylko tradycja, ale i okazja do dobrej zabawy. To odpowiednik polskiego sylwestra, najważniejsza noc w roku - witana szampanem i toastami. Nie ma Małanki, bez wspólnego świętowania, w towarzystwie przyjaciół, rodziny i znajomych. Nie ma też prawdziwej Małanki bez muzyki folkowej, która łączy pokolenia i przypomina o tradycji. Choć teoretycznie zabawy powinny odbywać się w przeddzień Nowego Roku, czyli 13 stycznia zgodnie z kalendarzem juliańskim, liczne małankowe imprezy odbywają się przez cały styczeń, w miejscach, gdzie mieszkają Ukraińcy i Białorusini - na Białostocczyźnie, na Mazurach, w okolicach Przemyśla, na Dolnym Śląsku i Pomorzu Zachodnim.
Małanka otwarta jest dla wszystkich, bez względu na narodowość, religię czy poglądy. Niektóre propozycje małankowe dostępne są na portalu internetowym www.harazd.net
NORBLIN EVENT HALL
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
