"Utracone serce Azji" - dziennik drogi i reportaż

Wydawnictwo Czarne lubi obdarowywać czytelników pięknymi książkami, tak pod względem treści, jak i formy. Taką laurkę można wystawić również pozycji "Utracone serce Azji" autorstwa Colina Thubrona, który gościł niedawno w Polsce z okazji jej promocji. Wpisuje się on w czołówkę najbardziej znanych i utytułowanych brytyjskich pisarzy podróżników. Książka, choć u nas świeża, w Wielkiej Brytanii ukazała się w 1994 roku.

Dzieło jednego z ostatnich dżentelmenów podróżników - jak się o Thubronie mówi - każe się zatrzymać i ulec zachwytowi, który wyłania się z jego kart. Czytając tę relację można odnieść wrażenie, że autorowi zależy na pięknym pisaniu. Urokliwy język ujmuje czytelnika już od pierwszych zgłosek, przez co znacząco ją wyróżnia.

Omawiana książka w zajmujący sposób skupia uwagę czytelnika na opisie szczegółu, jakby właśnie z niego miał on wyczytać prawdę o świecie przedstawionym. Przy tym pojawiają się fascynujące opisy przyrody, które tworzą poetycko-malarską atmosferę. To wszystko przemawia do wyobraźni czytelnika. Dzięki temu widzi on więcej z krain, które wydają się tak odległe i niekiedy obce... Miejsca spowite aurą tajemnicy, żółty ocean stepu, pustynię bezkresną jak we śnie, pustkę w krajobrazie, góry, które całkiem osaczają, szlaki niczym labirynty z gruzu i kolein, drogi wijące się wśród urwisk, przepastnych otchłani. A z drugiej strony pomniki Lenina, transparenty "Losy świata w rękach ludu", widniejące wciąż na budynkach symbole sierpa i młota oraz czerwone gwiazdy.

Thubron oswaja czytelnika ze światem, o którym być może mało wie. Łatwo dostrzec, iż zachwycają go te odległe krainy i pragnie doświadczyć kultury, w której się znajduje. Książka mieści potężny arsenał wiedzy, lecz autor z wielką pokorą odnosi się do swoich podróży i zdobytych doświadczeń. Bez cienia nonszalancji objaśnia czytelnikowi, iż nie zna całej prawdy o krajach, które opisuje i w żadnej mierze nie stara się powiedzieć: "ja wam teraz powiem, jak wygląda tamten świat". Na spotkaniu z czytelnikami wyznał, że "opisuje własną podróż, odkrycia, również nieporozumienia. To ma być opis jednej kultury patrzącej na inną".

"Utracone serce Azji" to książka drogi, ale również - mówiąc za Wojciechem Góreckim - rzetelny reportaż o państwach Azji Centralnej: Uzbekistanie, Tadżykistanie, Kazachstanie, Turkmenistanie, Kirgistanie, które uzyskały niepodległość zaledwie kilka miesięcy przed przyjazdem pisarza oraz spojrzenie na kraj z perspektywy ludzi nieprzygotowanych na zmiany. To książka o tożsamości, której mieszkańcy Azji Środkowej nigdy nie mieli. Pisarz stawia pytania o to, czym staną się te państwa po uniezależnieniu od Związku Radzieckiego: "czy rzucą się w tygiel islamski, czy na powrót zleją się w komunistyczną masę?". Niezależność przyniosła nowe zadania, ale i niepokój, co dalej będzie się działo? Thubron stawia ważne pytania. Pyta między innymi o rolę kobiet, ich prawa, o islam, fundamentalizm. Zatrzymuje swój krok w ważnych kulturowo i historycznie miejscach. Poruszają go opowieści ludzi, których spotyka na swojej drodze. Dotykają go ludzie młodzi odarci z przeszłości, z niepewnymi widokami na przyszłość, którzy żyją w świeżo powstałej próżni. Jest to relacja podróżnika, który przybywając ze świata poukładanego, stara się dotrzeć do głębi, zrozumieć ten, w którym się znalazł.

Wrażliwość pisarza, dogłębność historyka, obecność narratora i próba zrozumienia swoich bohaterów, którzy znaleźli się w nowym ustroju, czynią z niej dzieło wyjątkowe. To pozycja obowiązkowa dla miłośników arcy dobrej literatury podróżniczej.

Znajdź nas na Google+