Wiadomości24.pl w wersji TV? Przeczytaj poradnik filmowca

**

Kamery analogowe

...przez wiele lat zajmowały czołowe miejsce na rynku. Jednak rozwój technologii spowodował ich wyparcie przez kamery cyfrowe. Dziś jedyne miejsca, w których znajdziemy sprzęt analogowy, to komisy i aukcje internetowe. Trzeba jednak pamiętać, że, mimo atrakcyjnej ceny, mają o wiele niższą jakość zapisu.

VHS

Nazwa pochodzi od angielskiej nazwy Video Home System (Domowy System Wideo). Jest to najstarszy z używanych obecnie, analogowych formatów zapisu wideo. Do nagrywania wykorzystywane są kasety z taśmą magnetyczną o szerokości 0,5 cala, jakich używa się w najpopularniejszych domowych magnetowidach. Rozdzielczość systemu VHS to zaledwie 240 linii. Dźwięk natomiast rejestrowany był początkowo monofonicznie z niską jakością, potem udało się wprowadzić zapis stereo. Nieco pomniejszonym, choć mającym identyczne właściwości jest system VHSC
(Compact). Różnica, poza rozmiarami sprzętu, widoczna jest w długości taśmy – pozwala zapisać ok. 1 godzinę nagrania w trybie SP (VHS – 4 godziny). Przy użyciu tzw. „kasety matki”, taśmy VHSC mogą być odtwarzane w magnetowidach VHS.

SVHS

Badania i rozwój standardu VHS przyniosły nowy format: Super Video Home System. Od swego pierwowzoru różni się znacznie lepszą jakością obrazu (400 linii) i nieco lepszym dźwiękiem, oczywiście stereo. Kasety SVHS różnią się od VHS rodzajem materiału, z którego wykonana jest taśma. Długość pozostała bez zmian. Jednak, kasety SVHS można odtwarzać tylko w kamerach i magnetowidach, które obsługują ten system. Postępująca miniaturyzacja sprzętu elektronicznego zmniejszyła również ten system, nazywając go SVHSC
.

Video8

Jest to analogowy format zapisu wideo stworzony przez firmę Sony. Nazwa pochodzi od szerokości używanej taśmy (8 mm) Zastosowanie stosunkowo małych kaset pozwoliło na zmniejszenie kamer, jednak jakość obrazu i dźwięku jest porównywalna z systemem VHS (ok. 240 linii).

Hi8

Kolejne dziecko firmy Sony, będące wynikiem rozwoju systemu Video8. Dzięki podniesieniu jakości nośników i zwiększeniu pasma przenoszenia, udało się uzyskać wielkości systemu SVHS.

K
amery cyfrowe

...pojawiły się na rynku w roku 1995 i nosiły znak firmowy Sony. Obecnie prawie wyparły kamery analogowe, które obecnie znajdują się prawie wyłącznie na rynku wtórnym. Kamery cyfrowe charakteryzują się wysoką jakością zapisu obrazu i dźwięku – o wiele lepszą niż analogi.

DV

Digital Video (DV) to cyfrowy format zapisu wideo. Charakteryzuje się bardzo wysoką jakością zapisu dźwięku i obrazu. Obraz zapisywany jest w rozdzielczości ok. 500 linii poziomych, a dźwięk na dwóch lub czterech ścieżkach z częstotliwością próbkowania 32 lub 44,1 kHz. Dwa podstawowe kanały wykorzystywane są do zapisu zwykłej ścieżki stereo, a pozostałe mogą być użyte do nagrania komentarzy, dubbingu albo podkładu muzycznego.

Jednakże, urządzenia DV są stosowane głównie przez specjalistów ze
na wysoką cenę.

MiniDV

Najbardziej popularny format cyfrowego zapisu. Od DV różni się jedynie wielkością stosowanych kaset. Zmniejszenie nośników pociągnęło za sobą miniaturyzację całych kamer. Ma kasetach miniDV można zapisać do 80 minut nagrania w trybie SP.

Elektroniczna obróbka nagranych filmów jest bardzo prosta i łatwo dostępna, a ceny sprzętu osiągają poziom, na który większość osób może sobie pozwolić.

Digital8

Standard cyfrowy stworzony przez Sony. Jakość zapisu obrazu i dźwięku jest podobna do jakości DV. Jednak kasety Digital8 są o wiele większe od MiniDV, co pociąga za sobą wielkość kamer.

MicroMV

Jeszcze jeden cyfrowy format opracowany przez firmę Sony. Jest oparty na kompresji MPEG-2. Dzięki temu film zajmuje o połowę mniej miejsca niż zapisany w standardach DV czy Digital8. Kasety MicroMV są bardzo małe – ok. 1/3 kasety MiniDV. Co za tym idzie, kamery MicroMV są najmniejsze na rynku. Niestety standard ten jest słabo rozpowszechniony, a ceny sprzętu są dość wysokie.

Jaką kamerę kupić?

Podstawowym parametrem wyboru kamery jest jej przeznaczenie. Do zastosowań profesjonalnych kamera powinna mieć lepsze parametry, niż taka, którą będziemy rejestrować wyłącznie rodzinne imprezy. Oczywiście cały czas obracamy się w kręgu kamer cyfrowych. Jaki standard? Najlepiej MiniDV. Wystarczający dla amatorów, jak i nieco bardziej wymagających.

Obiektyw i zoom optyczny

Obiektyw jest najważniejszym elementem kamery – to od głównie od niego zależy jakość obrazu. Im jest lepszy i bardziej uniwersalny, tym lepsze wyniki osiągniemy. Zazwyczaj kamery są wyposażone w obiektywy typu zoom – o zmiennej ogniskowej. Dzięki temu możemy filować zarówno zbliżenia, jak i plany szerokie, ogólne. Przy porównywaniu kamer wygodnie jest posługiwać się parametrem, jakim jest krotność obiektywu (X wielkość). Krotność to stosunek najdłuższej i najkrótszej ogniskowej. Im jest on większy, tym bardziej uniwersalny jest obiektyw, a co za tym idzie – lepszy.

Zoom cyfrowy

Tak naprawdę, to chwyt reklamowy. Jakkolwiek prawdą jest, że dzięki niemu można powiększyć obraz 100 czy więcej razy, to jakość tego powiększenia jest zazwyczaj kiepska. Zoom cyfrowy polega na elektronicznym powiększeniu fragmentu obrazu i powoduje stratę jakości proporcjonalną do powiększenia. Dlatego lepiej nie sugerować się tą funkcją przy wyborze kamery.

Typ i pojemność akumulatora

Akumulator to jeden z ważniejszych elementów kamery. Od jego pojemności zależy, jak długo będziemy mogli pracować „bez uwiązania” do gniazdka elektrycznego. Zwykle pojemność akumulatorów podawana jest w mAh (miliamperogodzina). Im jest ona większa, tym lepiej. Obecnie akumulatory mają konstrukcję litowo-jonową lub polimerową. Dzięki temu, praktycznie nie zużywają się w trakcie użytkowania i nie mają 
tak zwanego efektu pamięci (ich pojemność jest zawsze taka sama).

Efekty specjalne

Każda cyfrowa kamera wideo posiada pewną paletę efektów cyfrowych. Życie pokazuje, że poza zabawą i nauką obsługi kamery, sięga się po nie bardzo rzadko lub prawie wcale. Lepiej bowiem dodawać efekty w trakcie późniejszego montażu niż bezpośrednio na nagrywany materiał.

Rozdzielczość przetwornika CCD

Przetwornik CCD to kolejny, po obiektywie najważniejszy element kamery. Jest to bowiem rejestrator obrazu padającego z obiektywu. Im większa jest jego rozdzielczość, tym lepsza będzie jakość nagrywanego materiału. Zwykle jest ona podawana w tysiącach lub milionach pikseli.

Stabilizator obrazu

Jest to funkcja eliminująca drgania nagrywanego obrazu. Dzięki niej nieznaczne drgania ręki przenoszone na kamerę w trakcie filmowania nie zapisują się na taśmie. Jest to bardzo przydatna funkcja i występuje praktycznie we wszystkich modelach kamer cyfrowych.

Dodatki

Jak pokazuje praktyka, sama kamera nie zawsze wystarcza. Zwykle operatorzy mają przy sobie kilka najważniejszych akcesoriów. Oto one.

Statyw

Pozwala na filmowanie bez konieczności trzymania kamery w ręku. Dzięki temu obraz jest stabilniejszy i nie rozprasza widza drganiami.

Mikrofon

Każda kamera wyposażona jest w mikrofon wewnętrzny. Zwykle zdaje on egzamin w trakcie filmowania koncertów, zawodów sportowych itp. Jednak gdy kręcimy wywiad, a wokół jest dużo hałasu, to widzowie mogą mieć problem z usłyszeniem rozmówców. Większość modeli kamer posiada gniazdo do podłączenia mikrofonu zewnętrznego. Jeśli planujemy robić materiały prasowe, dobrze jest zakupić odpowiedni mikrofon.

Lampa doświetlająca

Niektóre kamery mają wbudowane małe lampki, inne posiadają gniazda lub opcjonalne szyny do zamontowania lamp. Do czego nam taka lampa? Do doświetlenia planu. Nie zawsze bowiem przyjdzie nam filmować w pełnym słońcu, a im jest ciemniej, tym jakość filmu będzie słabsza. Mała lampka halogenowa o mocy 30 – 50 Wat wystarczająco doświetli nam pierwszy plan (np. filmowaną osobę).

Z kamery do komputera

Nagrany materiał przegrywamy do komputera w dwóch celach: do późniejszego montażu i archiwizacji. Dzisiejsza technika pozwala na uzyskanie dobrych wyników montażu bez konieczności posiadania specjalistycznego sprzętu studyjnego. Natomiast archiwizacja komputerowa nagrań pozwoli uchronić je przed przypadkowym zniszczeniem np. przez rozmagnesowanie taśmy, pogniecenie itp.

Kamerę do komputera można podłączyć dwoma kanałami – analogowym i cyfrowym. Jeśli dysponujemy kamerą cyfrową, to pierwszego kanału raczej nie należy brać pod uwagę. Przede wszystkim obraz cyfrowy straci na jakości, a poza tym, łącze cyfrowe pozwala na sterowanie kamerą bezpośrednio z komputera, co ułatwia zadanie.

Podstawowym elementem naszego „studia” jest komputer. Musi on mieć odpowiednio duży dysk twardy (min. 30 GB wolnego miejsca), dużo pamięci RAM (ok. 512 MB) oraz odpowiednie karty rozszerzeń.

Kanał cyfrowy

W tym przypadku używamy technologii FireWire, opracowanej przez firmę Apple. Służy ona do bardzo szybkiego przesyłania danych (pow. 400 Mb/s [megabity na sekundę]). Jeśli nasz komputer takowej nie posiada, można dokupić specjalny kontroler. Większość nowoczesnych systemów operacyjnych posiada sterowniki do takiego urządzenia (można je także zainstalować z dołączonej płyty), a dostarczone oprogramowanie pozwala na przegrywanie filmów do komputera.

Kanał analogowy

Aby móc przegrać materiał z kamery analogowej potrzebujemy specjalnej karty przechwytującej. W najprostszym przypadku może to być karta telewizyjna posiadająca odpowiednie wejścia audio–wideo. Instalacja karty jest równie prosta, jak w przypadku FireWire. W łączu analogowym obraz można przesyłać na dwa sposoby: standardem composite i S-video. Zdecydowanie polecam ten drugi. Jest nowocześniejszy, bardziej odporny na zakłócenia i powoduje mniejszą stratę jakości.

Podłączając kamerę do komputera należy pamiętać o dwóch rzeczach. Na czas podłączenia należy oba urządzenia wyłączyć, aby przypadkowy skok napięcia nie uszkodził któregoś z nich. Druga sprawa, to zastosowanie jak najkrótszych kabli. Od ich długości mogą zależeć potencjalne zakłócenia, dlatego też, przewody powinny być jak najkrótsze i w wysokiej jakości.

Do przegrywania materiału możemy użyć oprogramowania, jakie zwykle dostarczone jest przez producenta wraz z kartą. Pewną alternatywą może być iuVCR (dla kanału analogowego) lub Adobe Premiere (dla kanału cyfrowego).

Montujemy film

Współczesna informatyka oferuje nam wiele programów do montażu nagranego materiału. Może być to Ulead Video Studio lub bardzo zaawansowane środowisko montażowe Adobe Premiere. Łatwo jest się zorientować w podstawowych funkcjach programu dzięki prostemu, często graficznemu menu.

O montażu filmu i kompozycji obrazu będę pisał w odrębnym artykule. Tu wspomnę jedynie, że należy starać się zachowywać następstwo zdarzeń zgodnie z zamierzoną fabułą. Zmiana kolejności może w zupełności zmienić jej sens.

I co z tym teraz zrobić?

Gdy nasz film będzie już zmontowany, musimy zdecydować na jakim urządzeniu będziemy go odtwarzać. Czy będzie to odtwarzacz DVD czy komputer.

W pierwszym przypadku nagrywamy film na płytę DVD. Do tego będzie nam potrzebna komputerowa nagrywarka DVD (stająca się powoli standardowym elementem zestawów komputerowych) i program nagrywający. W internecie można znaleźć bardzo wiele narzędzi freeware bądź shareware (np.
TMPGEenc DVD Author).

Jeśli chcemy oglądać film na komputerze bądź umieścić go w sieci, warto przekonwertować go do formatu DivX. Jest to jeden z nowszych formatów, bazujący na komputerowym standardzie MPEG-4. Otrzymujemy tu wysoką jakość obrazu i dźwięku oraz stosunkowo niewielki rozmiar pliku. Wszystkie narzędzia do konwersji można pobrać bezpłatnie w internecie: kodek DivX (www.divx.com/divx
), program konwertujący VirtualDub (www.virtualdub.org/download
) oraz specjalny kalkulator do obliczenia rozmiarów pliku – DivXCalc 2.1 (www.divx.pl
). Menu programu VirtualDub jest proste w obsłudze i pozwala ustawić wszelkie potrzebne parametry.

I jeszcze opakowanie

Gdy zakończymy pracę nad naszym filmem, warto zadbać o opakowanie i przygotować wkładki do pudełka i nalepkę na płytę. Zwiększy to nie tylko estetykę naszego dzieła, ale także, dzięki umieszczeniu opisu, łatwo poruszać się rosnącym wideo archiwum.

Okładki można zrobić w dowolnym programie graficznym. Jednak w tym przypadku musimy sami pomierzyć wszystkie wielkości (pudełko, płyta). Wystarczy skorzystać z gotowej aplikacji do tworzenia okładek. Jedną z nich jest Nero Cover Designer, podprogram pakietu Nero służącego do nagrywania płyt CD i DVD.

Krótkie podsumowanie

Powyższy artykuł nie wyczerpuje tego tematu. Aby być dobrym filmowcem należy zagłębić się w lekturę książek traktujących o filmowaniu, a także oglądać filmy i reportaże telewizyjne pod katem techniki operatorki i montażu. A przede wszystkim dużo ćwiczyć. Nie od razu staniemy się drugim Wajdą czy Zanussim, ale trening czyni mistrza.