Wojna na morzu 1914-1918 Tima Benbowa

"Pierwsza wojna światowa była ograniczona w czasie i przestrzeni. Trwała tylko cztery lata, a jej wynik rozstrzygnął się na jednym terenie - w północnej Francji i Flandrii. Jednak bezprecedensowa skala konfliktu oraz jego koszty miały szereg konsekwencji i sprawiły, że zyskał inną nazwę: "wielka wojna"..."
Tak w słowie wstępnym do Wojny na morzu 1914-1918, Dennis Showalter, profesor historii wojskowości, charakteryzuje ogół działań na frontach I wojny światowej.

Wojna na morzu 1914-1918, publikacja Domu Wydawniczego REBIS, to książka na stronach której zamieszono ponad dwieście ilustracji i ponad dwadzieścia map, z charakteryzacją około czterdziestu dowódców walczących flot i przywódców państw. Przyciągająca czytelnika nie tylko swą szatą graficzną, ale także prostotą języka, zrozumiałego dla każdego czytelnika, co powoduje, że jest godną polecenia zarówno, by ją przeczytać, ale i mieć w swej bibliotece.

Bitwa pod Coronelem, jaka miała miejsce 1.11.1914 roku u wybrzeży Chile, była w głównej mierze skierowana na chęć zdominowania na zachodnich i wschodnich wybrzeżach Ameryki Południowej, szlaków handlowych przez jedną ze stron konfliktu. Ten, jakże kuszący cel, spowodował, że na akweny morskie u wybrzeży Chile, swoje jednostki skierowała niemiecka Kaiserliche Marine z Eskadrą Wschodnioazjatycką komodora, wiceadmirała Maximiliana grafa von Spee. I to właśnie pod Coronelem, od stuletniej historii bitew morskich, Cesarska Marynarka Wojenna pokonała brytyjską Royal Navy pod dowództwem kontradmirała sir Christophera Cradocka. Nie bez znaczenia na efekty bitwy miały wpływ błędne decyzje brytyjskiej Admiralicji, m.in. niedostarczenie kontradmirałowi Cradockowi niezbędnych posiłków. Ostatecznie Kaiserliche Marine zatopiła przestarzały krążownik HMS Monmouth i krążownik pancerny HMS Good Hope bez strat własnych. W bitwie poległ także komodor sir Christopher Cradock.
Był to początek niemieckich operacji morskich z udziałem jednostek nawodnych, które utorowały akweny wodne dla późniejszych akcji i sukcesów U-Bootów.

Jednakże zwycięzcom spod Coronelu nie było dane długo obnosić się w chwale zwycięzców. Już 8 grudnia silna brytyjska eskadra z nowoczesnymi krążownikami liniowymi HMS Invincible i HMS Inflexible z wiceadmirałem sir Frederickiem Dovetonem Sturdee zadała cios Cesarskiej Marynarce Wojennej. Angielskie okręty posłały na dno dwa bliźniacze okręty, krążowniki pancerne SMS Scharnhorst i SMS Gneisenau, dwa lekkie krążowniki SMS Nurnberg i SMS Leipzig oraz dwa węglowce.

XIX wiek - przełom w technice okrętowej

Opisane wyżej działania morskie nie byłyby możliwe, gdyby nie znaczący postęp w dziedzinie inżynierii okrętowej, jaki miał miejsce z końcem XIX wieku. Napędy parowe, stalowe kadłuby, nowoczesna artyleria okrętowa, a także doskonalsze opancerzenie sprawiły, że rewolucja techniczna w budownictwie okrętowym, wniosła znaczące zmiany dla działań morskich okresu I wojny światowej.

Pierwszym okrętem pancernym o stalowej konstrukcji był brytyjski HMS Warrior, w chwili wodowania najpotężniejszy okręt liniowy na świecie, mający w swym uzbrojeniu m.in. 10 dział odtylcowych o wagomierze 110 funtów.

Autor książki, Tim Benbow na pierwszych stronach nie bez znaczenia wspomina o pierwszym okręcie nawodnym zatopionym przez okręt podwodny. Miało to miejsce podczas wojny secesyjnej 1864 roku, a tym podwodniakiem był Hunley. Pomimo, że był to okręt dość prymitywny, to wytyczył nowe kierunki w działaniach militarnych na morzu, co znalazło swoje potwierdzenie już podczas I wojny światowej.

Kolejne rozdziały Wojny na morzu 1914-1918 zapoznają czytelnika z operacjami morskimi na Morzu Północnym w konflikcie Hochseeflotte z Grand Fleet. Zaznaczają się pierwsze spektakularne akcje okrętów podwodnych z obu stron, jak zatopienie jednego dnia przez U-9 trzech angielskich krążowników pancernych typu Cressy .

Pokój 40

Historia I wojny światowej to nie tylko działania zbrojne, ale także początki kryptologii i łamania szyfrów. Tak w listopadzie 1914 roku zrodził się Pokój 40, komórka wydziału brytyjskiej Admiralicji zajmująca się m.in. przechwytywaniem depesz wroga. To dzięki działaniom Pokoju 40 została przyspieszona decyzja Stanów Zjednoczonych o przystąpieniu do działań wojennych.
Należy także wspomnieć o pierwszych działaniach lotnictwa marynarki na obiekty lądowe. Pierwsza taka operacja miała miejsce w Boże Narodzenie 1914 roku, a celem brytyjskich wodnosamolotów, zresztą nieskutecznym, były bazy niemieckich zeppelinów koło Cuxhaven. Z kolei niemieckie hydroplany i zeppeliny przeprowadziły pierwszy w historii nalot na brytyjskie okręty, także nieskuteczny.

W kolejnych rozdziałach poznajemy wojnę podwodną, także tą nieograniczoną (polegającą na atakowaniu wszystkich statków) prowadzoną ze strony niemieckich U-Bootów .
7 maja 1915 roku U-20 pod komandorem porucznikiem Walterem Schwiegerem dokonał świadomego ataku torpedowego na brytyjski statek pasażerski Lusitania, zatapiając go, co pochłonęło około 1200 cywilnych ofiar. Nie był to zresztą jedyny taki incydent niemieckiej łodzi podwodnej U-20.

Która z bitew była decydująca dla losów I wojny światowej, co złożyło się na ostateczne zwycięstwo aliantów, tego czytelnik dowie się z kart Wojny na morzu 1914-1918 Tima Benbowa ukazującej się w sześciotomowej Historii I wojny światowej nakładem Domu Wydawniczego REBIS w przekładzie Katarzyny Błażyńskiej-Chojnackiej i Piotra Chojnackiego.

Cykl Historii I wojny światowej:

Front zachodni 1914-1916 - Michael S.Neiberg
Front zachodni 1917-1918 - Andrew Wiest
Front wschodni 1914-1920 - Michael S.Neiberg i David Jordan
Gallipoli i Bliski Wschód 1914-1918 - Edward J.Erickson
Bałkany, Włochy i Afryka 1914-1918 - David Jordan

Grand Fleet - główny związek operacyjny Royal Navy, flota liniowa
Hochseeflotte - niemiecka flota liniowa do 1918 roku
Kaiserliche Marine - Cesarska Marynarka Wojenna Niemiec
Royal Navy - marynarka wojenna Wielkiej Brytanii
U–Boot - Unterseebotte - okręt podwodny