Wyprawa po "zioło". Jałowiec pospolity

Jałowiec pospolity (juniperus communis). Najczęściej używaną częścią tej rośliny są szyszkojagody. Dojrzewają one w ciągu dwóch lub nawet trzech lat. Z początku zielone, później granatowe z błękitnym nalotem. Jagody można zbierać już z początkiem jesieni, choć niektórzy twierdzą, że największe walory uzyskują po pierwszych przymrozkach. Krzew sadzony w przydomowych ogrodach niemal nigdy nie owocuje. Jeżeli chcemy sami pozyskać tę cenną w kuchni i dla zdrowia przyprawę, musimy się wybrać do lasu.

Jałowiec jak wskazuje sama jego nazwa jest rośliną o bardzo niskich wymaganiach glebowych. Rośnie na glebach suchych, piaszczystych. Jest częstym składnikiem podszytów borów sosnowych. Zbieranie dojrzałych szyszkojagód wprost z krzewu jest uciążliwym zajęciem ze względu na szpilkowate igły. Można pod krzewem rozłożyć płachtę i potrząsając rośliną ręką "uzbrojoną" w rękawicę spowodować, by dojrzałe owoce opadły. Należy to czynić z rozsądkiem, by nie uszkodzić krzewu.

Szyszkojagody w kuchni

Owoce jałowca są bardzo cenną przyprawą przy przyrządzaniu dziczyzny, bigosu oraz innych dań z kapusty. Są doskonałym dodatkiem do marynat, zwłaszcza grzybów. Ze względu na intensywny aromat, należy uważać by nie przesadzić z ilościami jagód dodanymi do potraw. Z jałowca sporządza się również powidła stosowane jako suplement diety do usprawnienia pracy jelit i żołądka.

Jak w przypadku każdej niemal rośliny, ze względu na zawartość różnych substancji chemicznych i z jałowcem należy obchodzić się ostrożnie. Bezpośrednie spożywanie jagód, czy też wyciągu z nich, może powodować objawy nadmiernej senności oraz podrażnić układ wydalniczy. Również osoby z chorobami żołądka lub nerek, jak również kobiety w ciąży powinny być bardzo ostrożne w spożywaniu jagód bezpośrednio, jak również przy stosowaniu naparów lub wyciągów.

Szyszkojagody jałowca i pasja

Jałowiec jest od dawna używaną rośliną przy wyrobie piwa jałowcowego, wina, wódek a również miodu pitnego. Pasjonaci domowego wyrobu tych trunków od lat doceniają tę roślinę za bogate walory smakowe i aromatyczne, osiągane podczas dodania jagód do wyrobów w trakcie wytwarzania "napojów wyskokowych". Wielu ma swoje tajne receptury przechodzące jedynie z pokolenia na pokolenie.
Jałowiec jako roślina dla dobrego smaku, zdrowia i estetyki

Zacznijmy może od końca. Jałowiec pospolity jest rośliną długowieczną. Potrafi dożyć wieku dwustu i więcej lat. Rośnie powoli dzięki czemu był niegdyś chętnie sadzony w przydomowych ogrodach. Najczęściej przyjmuje mniej lub bardziej równomierną formę kolumnową. Obecnie jałowiec pospolity został wyparty z ogrodów przez różne odmiany jałowców pochodzących z krajów azjatyckich i śródziemnomorskich, oraz licznych odmian hodowlanych.

Jałowiec pospolity to jedna z najcenniejszych roślin podczas wędzenia wędlin. Ciekawostką może być dla wielu fakt, że jego główną zaletą nie jest nadanie aromatu wędlinom, ale jego silnie bakteriobójczy charakter oraz właściwości konserwujące.
Zapach palonego drewna i gałązek jest bardzo przyjemny, ale to nie jedyny walor używania tej rośliny w zamkniętych pomieszczeniach. Okadzano nim kiedyś izby mieszkalne, szpitalne sale oraz inne obiekty publiczne również w celach dezynfekcyjnych. Jak się okazuje, były to działania ze wszech miar słuszne. Jałowiec pospolity wydziela takie związki jak fitoncydy, zwane także "lotnymi antybiotykami". Dlatego też sadzone przez nasze babcie i dziadków krzewy jałowca pod oknami, miały oczyszczać wpadające do domów powietrze. Warto tutaj wspomnieć, iż z drewna jałowca wykonywano bardzo cenne naczynia do przechowywania mleka.

Mity, legendy i podania

Najbardziej rozpowszechnionym podaniem, o którym mało kto już pamięta, jest powiedzenie pochodzące prawdopodobnie z Podlasia. Jak wiadomo, tamtejsze gleby są glebami ubogimi. Kiedyś posag panny zależał niemal wyłącznie od zebranych plonów. Utarło się zatem powiedzenie "Gdzie jałowiec, dziewanna - bez posagu panna".

Ze względu na odkrytą przed wiekami leczniczą moc jałowca, był on otoczony kultem zwłaszcza u starożytnych ludów germańskich. Krzew był czczony, a jego zniszczenie miało sprowadzać nieszczęście. Dym z palących się gałązek jałowca był wykorzystywany podczas różnych obrzędów, zwłaszcza tych, które miały na celu oczyszczenie duszy, ciała i umysłu. Jałowiec był również wykorzystywany w kadzidłach przez Kościół katolicki, być może i jest tak do dnia dzisiejszego.

Jałowiec dla natury

Szyszkojagody jałowca są chętnie zjadane przez ptaki. Są one swoistym przysmakiem takiego gatunku jak kwiczoł Turdus pilaris. W czasie wczesnej zimy jego pożywienie prócz jagód jałowca stanowią owoce głogu oraz późnych odmian jabłoni. Jest to ptak, na którego niegdyś chętnie polowano w celach kulinarnych. Mówiono wtedy z przekąsem, iż jego mięsiwo już jest doprawione.

Zachęcam zatem do leśnej wyprawy, po szczyptę relaksu, zdrowia i dobrego smaku.

Znajdź nas na Google+