Zielska zdrowe i pożywne. Babka zwyczajna

Nie wiadomo, skąd wywodzi się nazwa babki. Może od bab, czyli wiejskich czarownic, które bez wątpienia miały ją w swoim „repertuarze’ środków leczniczych. Jest też „zjadliwa”.

Babka zwyczajna, babka szerokolistna, babka pospolita, babka wiejska, babka wielka, babka szeroka, baśki, podróżnik, skołojna. Po łacinie Plantago major L., z rodziny: babkowatych, Plantaginaceae. Znana bylina, rzadziej roślina jednoroczna. Liście szerokojajowate, z równoległymi nerwami, tępe lub zaokrąglone, nagie lub słabo owłosione, Szypułki kwiatostanowe osiągające wysokość 10 – 40 (60) cm. Kwiaty zebrane w kłos. Działki kielicha zielone, korona żółtawobiała. Kwitnie od VI do IX.

Gatunek bardzo pospolity na całym obszarze kraju na przydrożach, pastwiskach, łąkach, brzegach wód. Zapach świeżego ziela słaby, roślinny, smak cierpkawy i gorzki, nieco grzybowy. Drobno posiekane lub porwane w palcach listki są pożądanym dodatkiem do wiosennych zup, zielonych sałat, sałatek i surówek warzywno-ziołowych. Można przyrządzać z nich farsz do omletów, naleśników i pasztecików, można gotować jak jarzynkę na wzór młodej kapusty lub szpinaku, można smażyć razem z ziemniakami i cebulką. Można tez pokusić się o zwijanie mini-gołąbków z większych liści, faszerowanych nadzieniem mięsnym albo warzywnym.

Identycznie można wykorzystywać liście babki lancetowatej.

Zielona sałata z dodatkiem liści babki zwyczajnej
Sporządzić sałatę z główki zielonej sałaty, 2 pomidorów, kilku rzodkiewek lub kawałka białej rzodkwi. Dodać łyżkę posiekanych świeżych liści babki, polać sosem winegret. Można dodatkowo dorzucić kilka koszyczków i liści stokrotek, kilka listków bluszczyku kurdybanku, kilka kwiatów lub poszarpanych liści nasturcji, sparzonych liści mniszka lekarskiego lub podagrycznika pospolitego.

Wiosenna sałata ziołowa
Po garści babki zwyczajnej, baki lancetowatej, pokrzywy zwyczajnej, pokrzywy żegawki, komosy, krwawnika, roszponki i innych dzikich ziół. Śmietana, ocet winny, cukier.
Listki przebrać, opłukać, osączyć na sicie, drobno posiekać, wymieszać ze śmietaną doprawioną octem i cukrem.

Zupa ziołowa z babką zwyczajną
1,5 l wody, 3 cebule, 1 marchew, 1 pietruszka, kawałek selera, kawałek kapusty włoskiej, por, 2 szklanki posiekanych ziół mieszanych: podagrycznika, pokrzywy, babki, krwawnika, żywokostu, podbiału, natki rzodkiewki, 4 łyżki płatków owsianych, 1 liść laurowy, gałązka tymianku lub macierzanki, 2 łyżki oleju, sól, pieprz czarny mielony. Rozdrobnioną włoszczyznę, jedną cebulę oraz liść laurowy zalać wrzątkiem, ugotować, bulion odcedzić. Można sporządzić bulion warzywny z kostki.

Dwie cebule posiekać drobno, zeszklić na oleju, po chwili dosypać posiekaną mieszankę zielenin. Smażyć przez 10 minut na wolnym ogniu, zalać wywarem warzywnym, posolić. Dodać tymianek i płatki owsiane, gotować przez 30 minut. Doprawić do smaku solą i świeżo zmielonym pieprzem. Podawać z grzankami, placuszkami z razowej mąki, lub podpłomykami z kaszy jaglanej.

Sałatka z liści babki
2 garście liści babki, 2 garście młodych liści mniszka lekarskiego, garść młodych liści pokrzywy, 1 szklanka kiełków słonecznika, 2 jaja kurze gotowane na twardo, sok z cytryny, 3 - 4 łyżki oliwy z oliwek albo dobrego oleju, 1 ząbek czosnku, sol, pieprz czarny mielony,
Umyte i osączone liście posiekać albo porwać w palcach. Polać sosem winegret, udekorować w salaterce cząstkami jaj.

Sałatka liściowa z babką zwyczajną
Główka zielonej sałaty, garść młodych liści mniszka lekarskiego, garść liści babki, 2 łyżki posiekanego koperku, 2 łyżki posiekanego szczypiorku, 4 ząbki czosnku, 1 łyżka musztardy, 1 szklanka jogurtu naturalnego, 2 łyżki oleju słonecznikowego lub oliwy z oliwek, sok z cytryny, cukier, pieprz i sól do smaku.
Sałatę podzielić na liście, dokładnie umyć, odsączyć, osuszyć. Liście babki pozbawione ogonków oraz liście mniszka opłukać, osączyć. Sałatę, babkę i mniszek pokroić na cienki „makaronik”, włożyć do salaterki. Oliwę lub olej wymieszać z musztardą i jogurtem, wsypać posiekany koperek i szczypiorek. Skropić sokiem z cytryny, doprawić zgodnie z upodobaniem solą, pieprzem i cukrem. Sosem zalać pokrojone liście.

Liście babki zasmażane w cieście naleśnikowym
25 liści babki zwyczajnej; na ciasto: 2 jaja kurze, 3 łyżki mleka, 3 łyżki mąki krupczatki, sól, szczypta proszku do pieczenia; tłuszcz do smażenia; cukier puder do posypywania.
Ubić w mikserze 2 jaja z mlekiem i mąką, szczyptą soli i proszku do pieczenia. Umyte i osączone liście babki maczać w cieście, smażyć obustronnie na rozgrzanym tłuszczu. Podawać posypane cukrem pudrem

Syrop z liści babki
4 garście liści babki, 1 szklanka miodu pszczelego.
Liście opłukać, osuszyć, zmiksować, odsączyć sok. Wymieszać z miodem, Podgrzewać na małym ogniu przez 10 minut. Przeląc do buteleczek albo słoiczków. szczelnie zakręcić.

Babka duszona
Po 1 garści liści babki, szczawiu, barszczu zwyczajnego, 2-4 łyżki oliwy albo dobrego oleju, 1 kieliszek czerwonego wina, 1 łyżka mąki pszennej, sól.
Liście posiekać na paski poddusić na oliwie, lekko posolić. Podlać woda. Dusić na slaby ogniu pod przykryciem przez 15-20 minut. Dodać wino, zgęścić mąką. Podawać z młodymi ziemniakami i kwaśną śmietaną lub zsiadłym mlekiem, kefirem, jogurtem naturalnym.

Na podstawie: Barbara i Adam Podgórscy: Polski zielnik kulinarny, Poznań 2004

Współautor artykułu:

• Barbara Podgórska