Zrozumieć "Niewidzialne" Paula Austera

Paul Auster, jeden z najwybitniejszych pisarzy amerykańskich swego pokolenia, znany m.in. z Trylogii nowojorskiej, przypomina o sobie kolejną publikacją. Nakładem poznańskiego Rebisu ukazała się najnowsza powieść pt. Niewidzialne, która - bez dwóch zdań - ugruntowuje jego pozycję na scenie literackiej.

Akcja książki rozpoczyna się wiosną roku 1967. Wówczas Adam Walker, dwudziestoletni student drugiego roku literatury na Uniwersytecie Columbia oraz początkujący poeta, "żółtodziob" kochający książki, stroniący od zgiełku i ludzi, za namową kolegi zdecydował się uczestniczyć w imprezie, która koniec końców miała odmienić jego świat. Walker, stojący samotnie w kąciku i rozmyślający nad tym, czy nie nadszedł czas, aby z drętwej imprezy zwinąć się wreszcie do domu, swoją osobą przyciągnął uwagę pewnej "dziwacznej" pary - wykładowcy stosunków międzynarodowych, Rudolfa Borna i jego dziewczyny Margot. Wyjaśnili mu, że chcieli już wychodzić, jednak zauważywszy, że stoi samotnie w kącie z miną wyjątkowo nieszczęśliwą i w obawie, by nie poderżnął sobie gardła, postanowili podejść i się przywitać.

Po trwającej dłużej niż godzina rozmowie, nie wymieniając się telefonami, nowo poznani rozeszli się każdy na swoje podwórko, z przekonaniem, że nigdy więcej się nie spotkają. Jednak już po dwóch dniach los ponownie miał złączyć drogi Walkera i Borna. Podczas sympatycznej rozmowy profesor złożył młodemu adeptowi poezji propozycję założenia magazynu literackiego. Choć pomysł spotkał się z dużym entuzjazmem studenta, jego wykonanie nigdy nie miało dojść do skutku za sprawą wypadku, który zdarzył się podczas pewnego wieczornego spaceru. Zaatakował ich bowiem uzbrojony chłopak, żądający pieniędzy. Ku zaskoczeniu Walkera, Born zadał mu cios nożem, a potem, gdy Walker oddalił się w poszukiwaniu pomocy, ciało czarnoskórego chłopaka i postać Borna ulotniły się. Planując poinformować o zdarzeniu policję, Walker znalazł w skrzynce list z ostrzeżeniem: "Ani słowa, Walker. Pamiętaj: wciąż mam ten nóż i nie boję się go użyć". Zrozumiał wówczas, że ma do czynienia z człowiekiem bezwzględnym. Postać Borna odcisnęła piętno na całym życiu Walkera i na dobrą sprawę nigdy nie miała z niego zniknąć.

Lektura książki rodzi pytania natury filozoficznej. Auster w jednym z wywiadów powiedział, że książka mówi o tym, jak ciężko poznać prawdę o czymkolwiek. "Nigdy nie możemy być pewni, co tak naprawdę się stało. Możemy o pewnych rzeczach wiedzieć, ale nie rozumiemy ich i w tym sensie stają się niewidzialne". Mnie z początku zaabsorbował tytuł. Niewidzialne - to okolice bliskie memu sercu. Pomyślałam więc, że może być interesująco. I w istocie, ani trochę się nie pomyliłam. Interesująco, wręcz intrygująco, było od pierwszej do ostatniej zgłoski. Choć książka przynależy do literatury popularnej, która nierzadko męczy okrutnie nerwy człowieka, jednak przypadek Paula Austera to bajka nieco innej kategorii, dlatego z czystym sumieniem gwarantuję, że obejdzie się bez tortur ducha. Po niniejszą publikację zdecydowanie warto sięgnąć. Dlatego choćby, aby zachwycić się pięknem snucia opowieści - skądinąd opowieści niesłychanie ciekawej, od której nie sposób się oderwać - z niezwykle zajmującym, wręcz fascynującym, bohaterem. Albowiem wrażliwa i malowniczo urodziwa postać studenta literatury i początkującego poety z piękną duszą, zachwyci zapewne niejedną adeptkę poezji. Jakkolwiek, jest to postać niebanalna i przykuwająca uwagę. W powieści mamy trzech narratorów i trzy odsłony tej samej historii. Ów zabieg sprawia, że książka dla czytelnika staje się jeszcze bardziej interesująca. Wątki poboczne również intrygują. Bo oto pojawia się temat wojny w Wietnamie i ran, jakie zadała młodym ludziom. Wiemy, iż jest to swoista rozmowa pisarza z tematem wciąż aktualnym w amerykańskim społeczeństwie.

Niewidzialne to książka o młodości, o bólu pojawiającym się w momencie wydeptywania nowych ścieżek, o odkrywaniu swoich ról w życiu, o prawdzie i zmyśleniu, pamięci oraz o różnicy, jaka jest pomiędzy tym, co widzialne a niewidzialne. Interesująca powieść. Polecam.